Жанындаы серіктері патша ысымдарынан ашан шірап, Дулетші деген башрт жігіттері екен. Серазыны тлегіт аулында бас паналап жреді. Осыдан ш кн брын Серазы кйеу жігіт ретінде рын келеді. Ханны нкерлері ауылда тыылып жрген шірап пен Дулетшіні стап алып, таерте Орынбора арауылмен жргізбек боп, Жантемірді йіні жанындаы арбаа ыл шылбырмен байлап ояды. Бір-екі айдан бері бауырларындай болып кеткен ашын жастарды ауылды ыз, бозбаласы жаман аяйды. Біра олдарынан ештее келмейді.

Тн ортасы ауан кезде ызды жегелері Серазыны Абкенні отауына алып келеді. аза дстрін млтіксіз орындап, «кйеу балаа» алыдыыны олын статып, аларын алып кетіп алады. Ауру тазыдай имиген, ансыз-слсіз атып алан рабайсыз Серазыдан алай тыларын білмей аласрып отыран Абкенге, тсекке жатар алдында:

— аным кеуіп барады, бір жтым саумалы бар ма, бойжеткен, — деп Серазы зілдеген болады.

Абкен трегеліп барып, крші йден сырлы аяа йып ымыз келеді. Келе жатып, неукні тісі ауыранда басан кшланы бір блегі алтасында екені есіне тседі. Ойланбастан сол кшланы алады да тостаанны ішіне тастай салады. Бкіл халыа бйідей тиетін, атыгез Серазыны ашу стінде «лмесе лем апсын» дейді.

бден сусаан Серазы алыдыыны зі о олымен берген ымызды жта береді. Сырлы аяты босатып ф деп демін алып, екінші бір сырлы тостаанды сындырма ойымен киімін шешпек болады. Біра ымыза еріген кшла басын айналдырып стыра бастады. алыдыына баран ханзаданы ызыын круге ешкімге рсат етілмеген, нкерлері бірен-саран желіккен бала-шааны отау маынан баана уып жіберген. здері де рірек барып тран. Нкерлер де тірі адам ой, алпыса таяп алан арт он алты жасар ызбен, рге арай тас ктерген кісідей уре боп жатанда блар алай шыдасын, кзетке саырау, длей біреуін тастап, згесі з амын ойлап тлегіттерді алтыбааннан айтан ыз-келіншектерін адып кетіп алан.

Серазыны халіні иындаанын кріп, Абкен шірап пен Дулетшіні кзетіп отыран екі нкерге хабар берген. Сйтіп Серазы й ішінде домалап, ал лгі нкерлер не істерін білмей бігер болып жатанда, Абкен арбаа байланан аранды пышапен кесіп екі ашынды босатып алып сайа тсіп кеткен. Сайда ыз адып жоалан нкерлерді жайылып жрген ерттеулі ш атын шеуі мініп алып, араы тнді пайдаланып Жоламан кшіні соынан зытып отырады. Абкен Табын руыны алай арай кшкенін брын естіген. Бала жастан йренген даласы емес пе, дрыс тауыпты.

— тте не керек, кшла аз болан секілді, — деді Абкен сзін аятап, — мен шыып бара жатанда Серазы кзін ашты…

Жоламан аырын басын шайады.

— Серазы шін ке-шешенен алады деп ойламады ба?

— Оларды андай айыбы бар?

«И, оларды андай айыбы бар? Біра бл заман айыпсыз жанны айыпты болатын заманы емес пе? йтпесе соымыздан ол шыарар бізді андай айыбымыз бар? Жерімізге, елімізге тиме дегеніміз бе?» Жоламан ауыр крсінді. Енді ол атар тран дембелше, мыым башрт жігіттеріне брылды.

— Сендер енді айда бармасыдар? — деді.

— Егер алсаыз, сізді сарбаздарыызды атарында алымыз келеді, — деді аза тілін бден біліп алан а сары шірап.

Жоламан екі жігітті бетіне сынай арады.

— олдарынан не келеді?

— рыш табылса зебірек я аламыз, — деді баанадан бері ндемей тран алы абаты ара торы Дулетші, — кенді топыратан орасын орытып о та жасай аламыз.

— Рас айтасыдар ма?

— Рас боланда андай! Брын екеуміз де Оралдаы Димитриевті ару-жара заводында жмыс істегенбіз.

— Жасы, — деді Жоламан ойын ашып айтпай, — зірге бізді кшпен бірге болыдар. зге жадайды соынан сйлесерміз — бір жігітке брылып — жігіттер, ана тсаулы аттарды алып, мыналарды бізді ауылды кшіне жеткізіп сал, — деді. Енді ол Абкенге кз тастады, — араым, сен де зірге бізді йде бола тр.

— Мал, аа.

Байтабын сл озалып:

— Кке, бл кісілерді мен апарып келейін, — деді.

— Болады. Біра тез орал.

— п.

Байтабын айтып келгеннен кейін Жоламан сарбаздарыны аланын ертіп, алдыы жатарында слай созылан белесті стіне шыып бекінді. Арт жатарында р жерде жылтылдаан от крінеді, алы ауыл онып жатан трізді. Ай сулесі ждей, кншыыстан та білініп келе жатандай…

Жоламан сарбаздарын бден жайастырып болды. Кнгейден Терістікке арай созылан атпар тасты, ойлы-ырлы ырада екі жздей сарбазы орналасан. Жігіттерді брі жерде жатыр, аттары ыра тасасында… Бл ырадан кншыыса арай ке шаты сай кетеді. Жазытрым оны уалай шалшыма су аады. Тбі майт, уа тас, жаасы сирек ши. Осы сай кншыыстаы бір шаырымдай жердегі тарам-тарам жылалы, араан, жыыл алы біткен, ойдым-ойдым талды ойпата барып тіреледі. Онда Жоламанны екі жз жауынгері тр… Жоламанны ойы: е алдымен оржынды ара Бура, акз ЖбірЎйіл, Маа лексалдыа арсы ш жз сарбазымен айаспа (оны жзі ортадаы сай бойында), содан кейін екі жа бден алжырады-ау деген кезінде артында тыылулы шыр атты екі жз жігітін жауып жібермек! Алдыы шепті зі, арты шепті Байтабын басарма. з тобыны сарбаздары дені садапен, біразы хиуа мылтыпен аруланан. Байтабын тобы кіле сойыл, найза, шопармен сайланан. Бл топ жауа атой беріп, оян-олты шабуыла арналан. Екі топ баанаы анат, айрат деген егіз жігіттер арылы байланыс жасап трма…

— Сарларым, — деді Жоламан бір тізерлеп отырып, — іштегі болмашы жара дертке айналан заман болды ой. ара басты амын жесек, дулетім де, шен-шекпенім де бар, бір бйірге жантая кетер едім. йткенде жерінен, елдік деген атынан айрылалы тран ыруар Табынны амын кім жейді? Сол Табын деп ата онды, сол Табын деп жан иярмыз. Кеше Хиуа ханына сатылып хан деген атаа ие болып, бгін таулы жерді у тлкісіндей а патшаа йрыын жылмадатып астына кіріп отыран Серазы итті жігіттері мен Эссен жанаралды солдаттарына кездескелі трмыз. Дауды аыл жееді, жауды батыл жееді.

— Сз бар ма! — деп жігіттер озалып ойды.

— Мылты даусы зор болса да бір-а адама тиеді. Бл зебірек емес. Ал келе жатан олды зебірегі жо крінеді.

— Онысы дрыс болан екен.

— Карабін мен іштесерді оталуыны зі бір ауым уаыт. Ал сада дегенііз…

— Уа, бл шіркінні несін айтасы! Тек тарта біл.

— Екі туып бір алма жо, мылтыты даусынан ттары ашпасын, жауа садапен ан жтызып алайы та, содан кейін найза, сойыла жол берейік. здері кріп трсыдар, олар тек бізге жазы жермен ана келе алады. Е мытаанда ши тптерін алан етеді. Сада оы бден мазасын алан кезде, мен а орамалымды найза басына ктерермін. Сонда брі бірдей ата оныдар.