Аырында Арынаты етегімен терістікке арай лаан Иман — Жанайдар тобы, Атбасардан кнгейді беттей келе жатан есауыл Лебедевпен Терісаан зеніні тменгі саасында бетпе-бет кездесті. Иман — Жанайдар арамаында сойылды-найзалы мы жігіт болса, Лебедевте бес жзге таяу скер бар, біра оларды брінде аузында ажал ойнаан, орасын оты мылты, мойындарында жзінен ан таман кк ылыш.

Егер Лебедев жасаы аттарынан тсіп, ыайлы жерге орналасып соыс ашса, Иман мен Жанайдар дым да істей алмас еді. Біра блар есауылды онда жадайа жеткізген жо. Кн батып бара жатан шата алы талды сайда адып жатып, Лебедевті барлаушыларын ала арай ткізіп жіберді де, ыр астынан шоырланып шыа келген солдаттара бір бйірден лап ойды. Лебедев скерлері иытарындаы мылтытарын аланша бытырай шауып блар да жетіп лгерді. Алдарында есік пен трдей ара аса айыр мінген, исы бар ылышын басынан аса йірген Иман батыр… Заматта сапа трып лгерген солдаттар мен иу сала жеткен аза жігіттері оян-олты келіп алды. Шаыр-шыр аысан ылыш, прменінше сілтеген сойыл, шопар. Кксгі шы адам кеудесіне арыс кірген найза… Ат жалын ша лаан ыршын жігіттер… Крі ке-шешені жалызы, ашан айтады деп майдана телміре кзін тіккен аяулы жарды сйгені, ебектеген жас баланы кесі, ардагер жанны інісі, акіл жасты аасы.

Бл ан тгіс жарты саата созылды. йтсе де кздеп атан мылты, кезенген тапанша, шйірілген болат ылыш шыдатпады, Иман — Жанайдар сарбаздары аздан со «Кейін!» деген Иманны кшті даусымен атар біртіндеп шегінді. Шабуылда тым-тыраай шауып келгенмен, шегінерінде топтарын жазбай, оюланып келе жатан тнді жамылып бірден жо болды. Бларды ууа Лебедев солдаттары да жрексінді. уаты жетпеді. й тбесі лап тскендей, жо жерден пайда болан пледен тыландарына уанды. Екі жатан да аза тапан адам аз емес. Екі ол екі тбені басына орналасып, укілдер жіберіп, майданда алан ліктерін алуа уделесті. Тнімен райсысы р тбені басына адамдарын кмумен болды. Бгінгі соыстаыдай емес, анша астасса да о кезде мндай уделесу, лі де адамгершілік борышты мытпау трізді дстрлер мыты саталатын. аралы жасатар тні бойы аза тапан жолдастарыны алдарында здеріні соы борышын атарды да, та атысымен айтадан жауласуа кірісті. Иман батыр енді Кенесарыны жасы кретін дісі — аша соысу тсілін пайдаланып Лебедевті жасаын бір ай бойы Арынаты жоталарыны арасымен соынан ертті де жрді. Аырында ш жздей ана солдаты алан есауыл, кндіз-тнгі ат стінде селкілдеуге шыдай алмай азып-тозып, кзді алы жабыры басталан кезде араралы бекінісіне арай брылды. Иман батыр да Кенесары ордасы бекінген Мажар тауына беттеді. Орта жола таяанда блара екі жз адаммен Жанайдар батыр келіп осылды. Жанайдар батыр Лебедев жасаымен таы бір айасан тні, Кенесарыны бйрыы келген. Сол бйры бойынша ол асына екі жз сарбаз алып, жрт б жата ырылысып жатанда, оырлжа аулын шаппа болып Амолаа арай аттанан. Оны блай тыыз аттануына оырлжа тоалыны аулымен Атбасар шекарасына кшіп келіпті деген хабар себеп болан. Орынбай биді жал- ыз баласы Жанайдар да оырлжаа кптен бері ш. Аа слтан оыр- лжа оны жаз жайлауы — Есілді саасындаы «Керегетас» деген жерді зіні туысы Жаыбайды баласы Ыбырай слтана алып берген. Соынан смрын кірігі жойылып, бір мы сегіз жз ыры бірінші, яни Сиыр жылы Атбасар кірігі йымдасанда осы приказа Ыбырайды аа слтан етіп сайлауа да мейлінше ат салысан. Осындай шпенділікпен оырлжадан кек алуа тісін айрап жрген Жанайдара Кенесары бйрыы майдай жаты. Екі жа бірдей ан тгістен кейін у-шу боп жатанда, Алтай руыны екі жз жігітін ертіп, Жанайдар Атбасара арай бір-а тартты. Жрт айтаны рас екен, тоал аулы Атбасарды кншыыс жаындаы Бидайыты деген жерде отыр екен. Кенесары жасаы Торай бойында патшаны алы скерімен соысып жр деп естіген ауыл, аннен-аперсіз еді. ш кнні ішінде Жанайдар батырды бл араа келе алатынын айдан білсін, салынып бітуге айналан араткел бекінісіні асындаы ыстауына кшкелі дайындалып жатан-ды. Жанайдар жалатаан екі жз жігітімен ауылды тал тсте шапты. тте не керек, оырлжа бл жолы да ола тспеді. Ол кеше ана Амолаа жріп кеткен болатын. оырлжаны кзетке тастаан солдаттары блара тек бес-алты рет о атуа ана жарады. Сол оты бірі Жанайдарды балтырына тиді. Енді ол жараланан асырдай ауылды аямады. Тек кісі лтірген жо, одан бтенні брін істеді. Аырында оырлжаны жас тоалы Зейнепті бас етіп, ауылды бар мал-млкі мен отыз ыз келіншегін олжа етіп кейін айтты. Осы олжалы кш еді Иман батырды жасаына келіп осылан.

Слтан-правитель Арыстан аулын шапаннан кейін Кенесары Мажар тауына бекінген. Жорытан олжалы оралан батырларын ол масайрай арсы алды. Жасаты бастап келе жатан Иман аттан тскенде, азаты ескі дстріменен шатарымен шатарын айастырып, тстеріне тс тигізіп амандасан.

— Сау айтты ба, Айеке? — деді Кенесары. Сйтті де жан-жаына арап, — Жанайдар сар крінбейді ой… аралы хабар бермеген секілді еді… — деп обалжи кмілжіді.

Кенесары аыры ш жылды ішінде, отыз тоызыншы, яни Доыз жылы Омбы мен Орынбора баынатын аза ауылдарыны шекарасы етіп Теліклге дейін ызыл дігектер аылан арынсолды, Торай зендеріні бас жаындаы бірнеше Сібір бекіністерін шапан. Соны ішінде «Ккала жар» бекінісіне де тиген. Біра бл бекіністі ереуілшілер кпке дейін ала алмаан. Осындай иын кезеде Иман батыр азантай жігітпен бір араы тнде бекіністі ткпір жаынан «Ккала жара» кірген. Осы бір ерлігіне риза болан Кенесары Иманды содан кейін «Аяу батыр» — «Аяке» деп атап кеткен. Кене хан азір де Иманды сол детіменен еркелете атап тр.

Иман батыр келе жатан кшті соын крсетіп:

— Жанайдар батыры да сау, тек балтырынан о тиіп, ат стінде жре алмаан со, арбаа салып келе жатыр едім, — деді.

Кенесары хандыына арамастан жгіре басып Жанайдар жатан арбаны жанына барды.

— Сарым, алайсы? — деді арба стіндегі Жанайдарды бетіне іле.

Біра жауап айтпады. Жанайдар бл кезде ессіз еді. Кптей боп ісіп кеткен аяыны зардабы жрегіне шауып, лім халінде жатан. Батырыны мндай кйін крген Кенесары асына келген Наурызбайа:

— Олжаны білазы мен Таймас жрта бліп берсін, — деді де Жанайдарды тезірек зіні ордасына келуді бйырды.

Сабырлы, сзге шешен, аылды Жанайдарды Кенесары ерекше жасы кретін. лім аузында жатан батырын ажалдан алай тарам деп тні бойы шаыртпаан басы-балгері алмады. шкіру, шытау, ісіктен ан жіберу секілді азатарды жайшылыта олданатын емдеріні бірде-бірі алан жо. Біра Жанайдарды халі нашарлай берді. Енді батырын тара алмайтынына кзі жеткендей болан Кенесары алы абаы тксиіп айыа енді. Ол айырса, не ашуланса адам баласына тіл атпайтын, тмен арап тнжырай отырып алатын. Слтанны мндай халін крген бір крі кемпір:

— Кенежан, Жанайдар батырды «а жол» емімен емдеп крсек айтеді? — деді.

Бтен амал алмаанын білген Кенесары лденеге кдіктенсе де:

— Сйтсек, сйтіп крелік, — деді.

«А жол» емі тре тымыны йел жыныстысын бозбалашылытан, ерлері- ні кзіне шп салушылытан сатау шін Абылайды зі шыаран ем болатын. Бл ем бойынша слтан тымынан шыан йел жаралы адамны стінен аттап теді. Егер йел еріні кзіне шп салмаан адал жан болса, жаралы жазылады. Ал йел а жолды дрыс стамаан кнкар болса, жаралы стінен йел аттаан мезгілге жетпей леді. Бл «а жол» емі жаралы адамнан грі, тре тымынан шыан атындара лкен сын. йелдері заты еркек жанды болып келетіндіктен слтандар бл емді жрт кзінше здеріні адірін тккілері келмей, кп олданбайтын. Кенесары кілі кдіктенсе де, айы стінде «сйтсек сйтейік» деп алан.

Ханны мірі бойынша тре тымыны біраз йелі ордаа шаырылды. Бастыы Бопай болып келді. Крі кемпір «а жол» еміні негізгі шарттарын айтып, кнм жо деген йелді Жанайдарды стінен аттап туін срады. «Егер кн болса аттаан кезіе жетпей Жанайдар леді», — деген сзден орыан тре тымынан шыан кнлі йелдерді бірде-бірі «батыр ліп кетіп, мас-арамыз шыса, Кене ханны кріне ілінерміз» деп Жанайдарды стінен аттауа бата алмады. Орындарынан озалмай трып алды. Кенесарыны тксиген абаы брынысынан да атты тксие тсті. й ішінде отыран слтандарда жрта арар бет жо. Бастарын тмен тыртып р жер ши берді…

— тте Кнімжан келінні жоын-ай, — деді есік жата отыран бір крі атын.

Кенесары ауыр крсінді. «И, Кнімжан болса… Ол сзсіз аттар еді. Жо, кім білсін, екі жылдан асып барады ой жат жерде жргеніне…» атыгез, тас жрек Кенесарыны жрегі кенет ртеніп кетті. Ол басын ктеріп алды. Орданы есік жаында тран жеге, келіндеріні бетіне тесіле арады. «Жо, блар кнсіз болуы ммкін емес… Анау ойма ауыз дниеде бір-а адамды сю шін ана жаралмаан. Крі апасты «А жолына» бекер кнген екенмін. Ешайсы шыпаса, Абылай атамны рпаын мына сайалдар масара етеді-ау! алы ола арсы шапанда мндай ысылмаушы едім. лген жерім осы болды-ау!»