Вход/Регистрация
Хан Кене (на каз.яз.)
вернуться

Есенберлин Ильяс

Шрифт:

Зейнепті нені тілеп транын жаа ана тсінген Кенесары ызадан ара креденіп кетті, біра тіс жарып, тіл атпай тмен арай берді. Кеше ана тре тымыны абыройын сатап алан оырлжа тоалына енді жеркене арады. Тре тымынан шыан йелді тіпті, арашы емес, тлегіт емес, есікте жрген ла шыамын деуінен арты масара бар ма! Хан Кенені асйектік намысы жрегін оттай ртеп, іштей апыр-топыр болды да алды. Біра ханны ашулы жадайын Зейнеп тсінсе де айтанынан айтпады.

— Хан екі сйлемес болар, — деді Зейнеп енді екі кзі жалын атып, — мені аралекке байа берсе, оырлжадан да шіді айтарасы, есігіде жрген лыны да сауабын аласы, айтан удеді де орындайсы.

Кенесары анша намыстананмен, ашуын аыла жедірді.

— Болсын, — деді кенет басын жерден ктеріп.

Бл шешімге біреу намыстанды, біреу масайрады. Слтандар тымы іштей ызаланса, Кенесарыны соынан ерген арашы, тлегіт, малы мен млкін баан лдар тек Кене хан ана бізді адама санайды деп лдеандай болды. Енді оан млдем беріле тсті. Сол риза боландарды ішінде Зейнепті зі де бар еді, біра ол йелдік марын таратан аралегіні Кенесарыа анша берілген жан екенін білмейтін. Жне бгін зіні тінішін орындаан хан Кенені бны шін алай айтаратынын ойламады. Ол аралекті жанындай жасы кріп кетті.

Жасылыа жасылы деген ниетпен Зейнеп Ожарды жіберуімен аулына келіп жретін тышы Смен мен оны екі серігі Жаып, Саыпты стап берді. Кенесары бл шеуін бірден дара асып лтіртті.

Біра Зейнепті уанышы заа бармады. Екі ай ткеннен кейін ол кні бойы лденеге жылап жрген аралекті шаында жатып «жастытан тншыып» лді. ыс бойы бдан баса блендей айта аларлы оиа болан жо. Кенесары жазы айаса дайындалумен кндерін ткізді. олындаы жігіттерін жылдаыдай таратпай «а ала» салып, шатыр тігіп, кндіз-тні скери ойынмен шынытырды. арамаындаы елді жауа арсы тра алар жас жігіттеріні брін шапа-бйры беріп сарбаздар атарына шаырды. Осыншама скерді стап тру иын боландытан, Кенесары зіне баынбайтын, біра іргелес отыран баса рулара да салы салып, зекет, шір жинады. Ханны бл ісі біреуге нады, біреуге намады, біра Кенесарыны аарынан орыан жрт оны мірін блжытпай орындады.

Сйтіп жргенде бір мы сегіз жз ыры тртінші, яни Тышан жылыны жазы шыты. арамаында жиырма мы скері бар Кенесары енді соыса дайындала бастады.

Ке даласында соан желдей ыдыран Кенесарыны жеке жаса шыарып рта алмайтынына кзі жеткен патша кіметі енді ереуілшілерді Торай, Ырыз зендері бойында ш ол жіберіп, ш жаынан бірдей оршап ртпа болды.

Кенесары лытау, Арынаты жаынан келіп бекіністеріне шабуыл жасап немі мазасын ала берген со, Горчаков ткен жылды ортасында, Россия империясыны канцлері Нессельродеге ааз жіберген. Ол аазында лытау мен Арынатыны басып алып, сол араа казак-орыстарды орналастырып, екінші Сібір полкынан арнаулы жаса стауды тінген. Канцлер генерал-губернаторды сынысын абылдаан. Біра айнаан азандай брыраан ереуілді аза жеріні те орталыы лытауа келіп орналасуа казак-орыстар кнбеген. йтсе де жаа салына бастаан лытау станицасына патша кіметіні бйрыы бойынша жеребемен й-ішімен елуге тарта казак-орыс жне бір рота солдат келінген.

Патша кіметі жаз Торай бойына жайлауа шыатын Кенесары ауылдарына осы лытау мен Ор аласынан жне Тобыл зені бойынан ш ол шыарып, ереуілшілерді ш бйірінен ысып біржолата ртпа болды. Бдан баса Орынбор скери губернаторы слтан-правитель Жантрені Ахметіне сенімді аза жігіттерінен арнаулы скер жинауа бйыран. Бл скерге з еркімен кірген аза жауынгерлері егер майданда аза болса оны й ішіне патша кіметі тарапынан пенсия беріледі деп жариялаан. скер жиналып боланнан кейін Тобыл зеніні жоары жаында жарлы ктіп, тастай тйініп дайын труа тиісті делінген.

Кні брын рылан жоспар бойынша войсковой старшина Лебедев бас- аран бес жз солдат мамырды бесі кні Ор аласынан шыып, Камышовка бекінісіне беттеуге тиісті. Одан кейін Ырыз зеніні тменгі саасымен жріп отырып, мамырды жиырмасында Кенесары ауылдарыны жайлауы Торай зеніні жаасына жетуі керек. Ал Тобыл бойына жиналан Ахмет слтанны жасаы абыра, лкеная зендеріні бойымен тсіп, Тайпа ткелінен тіп, мамырды осы жиырмасы кні войсковой старшина Лебедевті скеріне осылуа міндетті еді.

Батыс Сібір губернаторы жаынан да екі жаса рылды. Бірі — есауыл Лебедев басаран екі зебірегі бар екі жз елу жауынгер. Екіншісі — сотник Фалилеев басаран бір зебіректі жз елу солдат.

Есауыл Лебедев басаран жаса мамырды бірінен алмай лытау жаынан шыып, Кенесары ауылдарын бері арай уып Торай бойында Орынбор жасатарымен штасуа тиісті. Ал Фалилеевті жасаы Сарысу жаасында шеп стап, Кенесары скері Орта Азия хандарыны жеріне, немесе лы жзге арай шегінер болса жолды бгеп рі арай ткізбеулері керек. стіп Кенесары скерін енді ке далада еркін имылдауына мрша бермей жан-жаынан оршап, патша генералдары Торай тсында тншытырма болды. Бл ойлары туралы князь Горчаков: «Егер Кенесары, Торай, лкеная, Телара зендеріні бойындаы бекіністі ортасына тсер болса, екі жатаы амалдардан бір мезгілде соы беріп, олдан келер шараны брін олданып, бірден ртып жіберу керек», — деп жазды.

Осы скерлерді бріні біріге имылдауын басару генерал-майор Жемчужниковке тапсырылды. Ол зіні штабымен мамыр айыны басында жаа салына бастаан лытау форпостысына келді. Войсковой старшина Лебедев бас- аран Орынбор жасаы мамырды бесі кні Ор аласынан шыты. ияпат иындыпен, алы жауына арамай, Акл мен Жыланшы зенінен тіп, Ырыза арай беттеді. Лебедев жасаына осылма боп дл осы кезде кп жауынгермен Ырыз зеніні жоары жаынан Ахмет слтан да озалды.

Кенесары ордасы бл кезде Ырыз зеніні о жа беткейін жайлап отыран. Жау скері ткен жерлердегі зіні ара ла тышылары арылы ол Лебедев пен Ахметті бет-бадарын кні брын біліп алды. Егер Орынбор мен Батыс Сібір жасатары Торай ірінде шырасар болса, зіні апана тсетінін ты. «Кенесары кейін шегініп кетіпті» деген жалан сыбыс таратып, Лебедев пен Ахметті алдады. Ал лытаудаы Жемчужниковке «Кенесары лытауа келе жатыр екен» деген тірік хабар жеткізді. Келе жатан Кенесарыны лытауда арсы алма боп Жемчужников есауыл Лебедевке Торайа емес, лытауа арай беттеуін бйырды. Сйтіп генерал-майор Жемчужниковты айтуымен Лебедев дер кезінде Торайа жете алмай алды.

  • Читать дальше
  • 1
  • ...
  • 79
  • 80
  • 81
  • 82
  • 83
  • 84
  • 85
  • 86
  • 87
  • 88
  • 89
  • ...

Ебукер (ebooker) – онлайн-библиотека на русском языке. Книги доступны онлайн, без утомительной регистрации. Огромный выбор и удобный дизайн, позволяющий читать без проблем. Добавляйте сайт в закладки! Все произведения загружаются пользователями: если считаете, что ваши авторские права нарушены – используйте форму обратной связи.

Полезные ссылки

  • Моя полка

Контакты

  • chitat.ebooker@gmail.com

Подпишитесь на рассылку: