Іван Васільевіч уключыў «Харків» у разетку. Брытва гудзела, як трактар. Можна памаўчаць, каб не павышаць голас, і разгледзець новага знаёмага. Што ж, мужчына прыгожы, такія асабліва падабаюцца жанчынам. Высокі. Сапраўды з акцёрскай паставай. Сеў на канапу, закінуў нагу на нагу. Спытаў у Пятроўны дазволу закурыць. З лістка паперы хутка і ўмела зрабіў попельніцу — чаўнок. Твар хударлявы, прадаўгаваты. У светлыя і досыць густыя яшчэ валасы ўразаюцца затокі — залысіны, гэткія прафесарскія; яны пашыраюць поле лба, такі лоб прыцягвае ўвагу, і людзі наіўныя часам думаюць: о, гэта розум! Але Іван Васільевіч нярэдка бачыў «сакратавы лбы» ў дурняў. За сваё жыццё Іван Васільевіч усё бачыў.

У профіль твар дырэктара выглядаў горш. Што яго псуе? Ах, нос. Ён надае твару трохі драпежны выгляд. Не, не ястрабіны. Нос без гарбінкі, нават кончык яго задзёрты. На каго ж ён падобны? На шчупака? Не, не тая лінія. Ды і драпежнасці бадай-што няма. Нядобра вышукваць несімпатычныя рысы ў чалавека, якога пакуль што не ведаеш. Ды і ўвогуле не ў знешнасці сутнасць.

Ён пісаў ананімку ці не ён?

Каб здагадацца, трэба даведацца, калі ён пачуў пра яго, Антанюка. Калі і што яму расказвала Віталія? Але як падступіцца, з чаго пачаць?

Іван Васільевіч выключыў электрабрытву.

— Папраўлю і я старым метадам.

— На сухую?

— На сухую. Праўда, у мяне шчаціна жорсткая. Як у старога дзіка.

Віталія засмяялася. Яна стаяла каля стала, адсунутага на сярэдзіну пакоя, няспешліва працірала талеркі, расстаўляла іх, па-дзіцячаму схіліўшы галаву, любавалася сваёй работай і… мужчынамі. Незвычайнымі мужчынамі. Не нейкімі там сваімі аднакурснікамі-шалапутамі. І не старымі настаўнікамі, што часам прыходзяць у клас з хлявоў, у гумавых ботах, залепленых гноем. З такімі яна ваявала, і яны не любілі яе. А гэтыя двое любяць яе, няхай па-рознаму. Зычаць шчасця. Прынясуць шчасце.

Старэйшы ўжо прынёс нешта такое, што, напэўна, можна назваць шчасцем, каб не было яно такое нечаканае і не выклікала такія складана-супярэчлівыя пачуцці. Яна сама яшчэ не вырашыла, як адносіцца да таго, што сказаў гэты чалавек. Але ёй прыемна, амаль радасна. Зараз яны абодва любыя ёй. Падабаецца іх мужчынская стрыманасць, акуратнасць. Нават гэтае галенне электрабрытвай. Ніякага намыльвання, пэцкання пэндзлем.

— …Але я да ўсяго прывык, — стоячы перад люстрам, працягваў гаварыць Іван Васільевіч. — Аднойчы ў блакадзе ў нашай групе — нам прыйшлося разбіцца на групы для прарыву — не аказалася ніводнай брытвы. Хлопцы адрасцілі вось такія барадзінскі. А я, на. злосць немцам і ў прыклад сваім, галіўся. Шклом. Падабраў каля разбітай леснічоўкі асколкі шыбы і шкроб імі. Без мыла. Канечне, выць хацелася… Але не здаваўся.

— Ведаеце, я сёння быў пасаромлены, — сказаў Алег Гаўрылавіч.

Іван Васільевіч павярнуўся да яго. Віталія насцярожылася: застыла з паднятай талеркай.

— Калі Віталія Іванаўна сказала мне, што да маці прыехаў яе партызанскі камандзір. Я паўгода працую тут і не ведаў, што Надзея Пятроўна — партызанка. Дырэктару гэта недаравальна — так не ведаць сваіх людзей. Праўда? Безумоўна, вінавата Віталія…

Дзяўчына добрай шчырай усмешкай папрасіла прабачыць, што не расказала пра маці раней.

Іван Васільевіч з палёгкай уздыхнуў. «Дзякуй богу, не трэба ніякай дыпламатыі. Усё проста і так хутка вырашылася. І ў найлепшы бок. Але, Віта нічога не магла расказаць пра нашы адносіны. Ні ў якім разе. Нават чалавеку, якога пакахала. Ці хутчэй — тым больш такому чалавеку. Кінуць цень на маці? Ніколі! Ды яшчэ пры тым, што яе ўласнае нараджэнне заставалася ў пэўным сэнсе загадкавым.

Значыцца, Леанід Мартынавіч меў рацыю: ананімачку пісаў нехта з маіх старых сяброў. Хто? Зноў Каралькоў? Няўжо так доўга трымае чалавек злосць? Счарнееш, Каралькоў! Хто яшчэ ведае пра Надзю з тых, хто блізка? Усё ведае Будыка. Але Валька ананімак не стане пісаць. Навошта яму? Каб яго прарвала, то хутчэй за ўсё ён расказаў бы Вользе. Але і тут начштаба паводзіць сябе, як мужчына.

Даволі адкрыць, што побач з табой не даносчык, не інтрыган, — і як мяняецца настрой. Далібог, ён сімпатычны хлопец, гэты Алег Гаўрылавіч. Дарэмны твае страхі, Надзя! Я з задавальненнем вып’ю за ваша шчасце, дзеці. Урэшце, ніхто не ведае, з кім яго знойдзеш, сапраўднае шчасце».

Пасля абеду яны пайшлі гуляць. Утраіх. Маці засталася парадкаваць у хаце. Прапанавала пагуляць Віталія. Ці то ад выпітага віна, ці ад шчасця яна рабілася ўсё больш і больш вясёлай. Маўкліва-стрыманая спачатку, нязлосна-іранічная недзе ў сярэдзіне абеду, пад канец дзяўчына ператварылася ў вясёлую рагатуху. Цяпер яна ўжо не таіла сваіх пачуццяў да Алега Гаўрылавіча. Нават пры Іване Васільевічу цмокнула дырэктара ў шчаку. Ён, на дзесяць год старэйшы за яе, збянтэжыўся. Дзіўна, але гэта — адно толькі гэта — не спадабалася Антанюку. Не верыў ён у цнатлівасць такога мужчыны. А ўсё, што не ад шчырасці, што ігралася, насцярожвала.

— Мы пакажам вам, чым слаўна і бясслаўна сталіца князя Сівалоба, — сказала весела Віталія.

— Сівалоб, — дырэктар саўгаса, — растлумачыў без усмешкі Алег Гаўрылавіч.

— А то ж вы ні разу добра не разгледзелі.

Дзяўчына ўсё яшчэ помсціла за тыя тайныя кароткія прыезды ці можа за тое, што ён так доўга хаваўся ад яе. Іван Васільевіч разумеў. Але сказаў:

— Я добра разглядаў гэтую «сталіцу» дваццаць гадоў назад. Мы выбівалі з яе паліцэйскі гарнізон.

— О, калі тое было! Любіце вы, партызаны, пахваліцца былымі заслугамі. Адна мама не любіць. З яе слова не выцягнеш. Але цяпер маму мы з Алегам Гаўрылавічам прымусім расказаць. Будзе дваццацігоддзе Перамогі — стэнд герояў зробім, цябе, мама, — на першае месца.