аратауды жыылы мен баялышы Ккшені тобылысы мен араанына жетпес, бозы менен кдесі, жпар аыан кк шалынына пара-пар келмес. Сонда неге жр блар Сырды срылт даласында? Жан сатау ма, лде ханды па кксегендері? Егер жер кегі болса, таласпай ма сол жер шін сол туан жерді зінде? Сырда жріп Араны алай алма? Наурызбай осы жйіттерді ойласа, ештееге тсінбейді. кесі асым тре, аалары Есенгелді, Саржанны бл жнінде стаан жолы оан жмба.

Наурызбайа мы оан хандыынан Сарыарасыны бір жайлауы арты. Осы айы кеше дайменді батыр келгеннен бері тіпті дей тсті. азіргі абаыны атуына да себеп осы. Аа, жегесіні тбе стінде оаша транын кріп, сйлесуге дейі келген. Наурызбайды реінен кіліні апалы екенін ааран Кнімжан оан кле арап:

— Кіші трем, неден ждей алансы? — деді, — бір жері ауыраннан саумысы?

Наурызбай апалана жауап айырды.

— Ауру екенім рас, жееше… Жаным ауырады, ккірегім ауырады, жрегім ауырады…

Інісіні немен дертті екенін кптен бері сезетін Кенесары ндеген жо. Кнімжан енді жігер бере сйледі.

— ара блттан кн де шыар, бл аурулардан айыар заманы да келер.

— ашан?!

— Оны жйрік атты шабысы, ер жігітті намысы біледі.

— Намыса шабар алысымыз болып тр ма? Біз азір апан-апана келіп тыылан брі тріздіміз. анша брі болса да, тыылан жері р ткпір…

Кенесары кенет інісіне арады.

— Апаннан атылан брі жауына ауіпті екенін білмейтін бе еді? ол-аяыды бауырыа жинап атылуа дайындала бер, Науанжан…

— Жо, Кене аа, апанынан брі тек ажалына ана атылады.

— Кейде жауын да мерт етпей ме?

— Маан ондай ит-жыысты керегі жо, — Наурызбай аасына кішілік мінез крсете аырын сйледі, — маан жауымды адып басар Ккшені ыыл-жыыл жартасы, соымнан жел де уып жете алмас шы-иыры жо Араны ке даласы керек.

Кенесары інісіні зімен пікірлес екенін брын да білетін, б жолы да ойлаан жерінен шыан со іштей уанып алды. Сйтсе де атты мінезіне салып;

— ясынан ерте шан ыран тез артаяды, — деді, — алдыда аалары барда жол тадамай тра тр.

Наурызбай Кенесарыны зге ааларынан арты сыйлайтын, сондытан арсы сзге келмей:

— ба-п, — деп тмен арады.

Дл осы кезде кншыыс тстаы белестен ойдаы ауыла арай ктерілген ша крінді. рі-беріден со тау ішінен екі салт атты сытылып шыты.

ыраы кз Кенесары тесіле арады да:

— Ойпырмай, мынау Аыбай болмаса етті, — деді кенет обалжи, — астындаысы Аыла трізді…

Наурызбай да тесіле арады.

— И, Аыбай ккем! Ал жанындаысы кім? Ат жалына жабысан трі Ержана сайды.

— И, солар.

Сйткенше йындата шапан екі атты жетіп те алды. Енді оларды «ой бауырымдаан» айайы да естілді.

Кенесары сазаран алпынан озалан жо. Наурызбай мен Кнімжан шыдай алмай келе жатандара арсы жгірді.

Аыбай пшпаына дейін терге батан атынан арып тсіп, белбеуін мойнына салып, азаты жамандыты естіртетін кне дстрі бойынша, екі олын ккке ктере, тізерлей отырып аыл-тегіл жылаан алпы суы хабарды естіртті.

— Батыр Кене, ос боздаымыздан айырылды, он сегіз асылдан айырылды. Ташкент шбегі олынан Есенгелді, Саржан аалары аза тапты. ыршын жігіттерімізді де тегіс бауыздады.

Кенесарыны трі креітіп, ерні бозарып кетті.

— ашан? алайша?

Аыбай бетінен соралаан жасын сртпестен, ауызы кемседей:

— Осыдан екі кн брын. Жауыз шбегі бізді алдап шаыран екен. Мделіхан келген кні тнде Есенгелді мен Саржан слтанды диуан сарайына шаыртып алды. Сендерді оан хандыына арсы шыатын ойлары бар екен деп бастарын алдыртыпты. Ержан екеуміз трелерді жарлыы бойынша керуен сарай ауласындаы аттарды арауа кеткенімізде рабатта йытап жатан зге жігіттерді жендеттері келіп бауыздапты. Біз зер тылды.

лсіреп алан Ержанды Наурызбай мен Кнімжан сйеп тран. Суы хабарды естісімен Кнімжан басындаы кілі сукелесі мен клгін торын шлісін жлып алып, ара шашын жая, екі белін таянып жотау айта жнелді.

апыда кетті ос арлан,

Жау сзіне бос нанып.

Аямады ас дшпан

Батырып ана кек алып…

Жаманды хабар соан желмен бірдей, іп-ілезде бл смдыты барлы ауылдар да естіді. Шаштарын жлып, беттерін тырнап боздаан ана, егіл-тегіл еіреген бала, й-йді асында жотау айтып топтанан атын-алаш, кзіні жасын сртіп крсінген шалдар, ашулы кздері оттай жайнап кіжінген жігіттер. Ойпатта отыран бар ауыл кл стінде тып-тыныш жзіп жрген аз-йрекке ителгі тигендей п-стте азан-азан болды да алды.

анды уаиа бігері тек ертеіне та атып келе жатанда ана басылды. Аыбайдан Есенгелді, Саржан алай аза тапанын толы естіген асым тре бір тнні ішінде у ішкендей боп ждеп шыты. лкен мрынды сарылт жзі кгілдір тартып, ою ызылт саалы ырау басандай бозарып, жайшылыта анды бала асырды кзіндей білеулене ызарып тратын шегір кздері кенет жасып аара тскен. Жетпіске келсе де, тіп-тік апсаай денесі айдалада жел тінде скен жалыз ааштай тез-а бкірейе алан. Бл кейін «Наурызбай — Ханшайым» иссасында:

асым хан згелерден асып туан,