– н кяфер д зенч кылана бит, син ниг болай?! – дип шелтли башлый иде.

Моа карыйм да аптырыйм: карт итмеш еллар гомер иткн, ашын ашаган, яшен яшгн, шулай да лемнн бу дрд курка. Мин со ник алай тгел? Нрс безне хятка мондый кутле мхббтебезне бетергн?

Дигезг кергнебезне икенче тне юлчылар чен артык авыр булды.

Кояш баер алдыннан каты ил чыкты, шимальдн [59] гап кутле болытлар кузгалып, тиз арада алар бтен дньяны каплап алдылар. Тиз арада ирне – судан, ккне – дигездн, уны сулдан аера алмаслык карагылык басты. ил кчя. Кк, таулар-ташлар имергн, дньяны астын ск китергн кебек, кут белн ккри. Яшеннр злексез уйныйлар, ир-ккне каплаган катлаулы болытларны ярып, унан, сулдан утлы сызыклар сызгалыйлар.

Шул карагы тнд, шундый ил-давылда, шундый куркыныч яшеннр астында безне кймбезне хле, чыннан да, гадттн тыш авыр иде. Кйм илне астына таба бтенлй ава, дулкыннар килеп брелгн саен, барыбыз да су тбен киткн кебек булып калабыз. Кйм кйм тгел, чыннан да, карагы тнд кутле дулкыннар арасына ташланган йомычка иде.

Исн калу мете бик аз иде.

Юлчылар эченд дрт мара бар иде. Алар баштарак дога белн, сд белн маташсалар да, дулкыннар китереп бргн саен «Алла!» дип, «а-ва!» дип чыелдап ибрслр д, озакламый уштан яздылар, лек кебек агарынып егылдылар. аннары бармы, юкмы – белгн юк.

Лкин минем картым гап бер хл алды, башта бераз курыкты, догалар, тблр укыды. Лкин курку арткан саен, лем якынлашкан саен, аны тынычлыгы арткан кебек крен иде. Ахырдан аладым: картны исн калу мете бтенлй беткн, ул бу тнд лак булачагыбызны кистереп куйган икн.

Ме мшкать белн тарт алды. Намазлыгын бер почмакка йде, кулына тсбихен тотты да гя котылды. Башта озын иттереп миа васыятьлрен сйлмкче иде. Кйм батса, мм кешене, шул млдн минем д батачагымны уйлап, ахры, бер-ике сз белн бетерде:

– Ходайны бер рхмте белн котыла алса, минем хбремне ирештерерсе. Тагы шуны йт: тизрк стерханга барсын да минем йберлремне ммсен алсын, карчыгым да вафат, аардан башка варисым юк, – ди.

ил аман кчя, дулкыннар кймне бер батыра, бер тшер, бер лл кая ыргытып бр. Кк ккрве белн яшен, берг кушылып, безне бтенлй юк итеп ташлыйлар иде.

Мин кймчелрдн: «мет бармы, юкмы?» – дип сораган идем. Алар яшермделр: «Куркыныч бик зур, мондый хлг без бик сирк очрыйбыз», – диделр.

Картым намазлык стенд катты, тавышы-тыны калмады. Тне суынган булса, артык авыр тэсир итр дип, мин янына бармадым. Тнне шулай ткрдек.

Мин ле аман да аптырыйм: шундый коточкыч карагы тнд, шундый рхимсез дулкыннар арасында кызганыч бер илкн белн без исн-сау кала алдык!

Кймчелрдн берсе: «Бу котылуны и зур сббе – койрыкчыны гадттн тыш маирлыгында, шул тау-тау ишелеп килгн дулкыннар стенд кймг яннан суктырмый йрт алуда», – диде.

Та якынаеп, ил бераз басылгач, мин йокыга яттым. Тн буена кймчелрг булышып чыгу, ахры, арыткандыр, йокым гадттгедн кп озак булды. Мин уянганда, кн ачылган, болытлар таралган, ил, давыл туктаган, эссе кояш белн ылынган дигез стеннн акрын гына аксыл бу ктрел. Кичге ил тэсире астында кузгалган дулкыннар инде арып туктарга, суны тынычларга зерлнлр иде. Су стен карау белн кзлрем камашып китте. Кичге дштле тннн со бу кнге аяз, кояшлы, якты кн шундый бер матур могиза кебек тоела иде.

Мараларны берничсе ава-тн йри, икесе агарынып ята. Бары да терелр икн.

Торганымны крг, карт минем янга килде. Аны йзе ак, кичге дшт бтенлй бетмгн, лкин зенд, тавышында пйгамбрне бек могизасы алдында зе зер булып, шуны шатлыгыннан исергнлек тсе ялтырый иде. Миа ашыгып, ярым йгереп килде:

– Мен,– ди, – Ходаны рхмте, шехлрне, остазларны фатихасы, ди… йтс, адм ышанмас, шундый бер афттн котылдык бит, ди… Остазлар догасы, шехлр фатихасы, – ди…– Исн калсам дип, лл кем карчыкларга сдака бир, лл нинди мрхмнрг Корън чыгу, лл нинди каберлрг зиярт итг нзер йткн идем. тим, барын да тим, тик исн-сау ярга гына барып чыгыйк, – ди.

Лкин кичге тн шундый авыр курку калдырган ки, ул, аны сйли башласа, тагы агарына, тагы иманга, тбг тотына иде.

Кн буе картым ткн тнне тэсиреннн котыла алмады.

Кичк каршы дигез бтенлй тынып итте. ткн тн тик бер шомлы куркыныч тш булып калды.

Без тагы ки дигез стеннн, кояш батышы ягына карап, рхт, тыныч юл алдык.

Бабай да зене табигый хлен кайтты. Аны теле тагы ачылды.

Бгеннн со, ахры, шул авыр тнне тэсире белндер, бабайны кбрк сзе дигез куркынычлары, дигезд элек заманда булып ткн гаеп эшлр тирсенд булды. Картны бабаларыннан берсе – Габдулла бернич мртб хага барган икн. Аны хикялре Нурый картны зиенен бик нык урынлашып калган.

Габдулла хаи беренче мртб хага зе чен барган. Аннан со тир-якны байларыннан бернич «бдл ха» [60] алып киткн. Шулай итеп, аа Мкк, Мдин белн Казан арасын бернич мртблр урарга туры килгн. Шуннан аны исеме д Габдулла хаи булып калган.

Габдулла хаины хикялре эченд Нурый картны хыялына и нык урынлашканнары ха юлында, дигезд очраган гаеп зур балыклар хакындадыр.

Еллардан бер елда Габдулла хаи кораб белн хадан Русияг кайтырга чыга. Янында башка хаилар да кп. Ирт торып, корабны стен менслр, бик зур бер утрауны агып барганын крлр – бу гап т, куркыныч та була. Утрауны стенд кечкен-кечкен таулар, ташлар, зуррак агачлар да бар.