Дигезне суы шул дрд тын, авыр, куе крен ки, стебезг тшлгн ккне куе карагылыгы эченнн ялтыраган миллионнарча йолдызлар дигез тбен аз гына да селкенми, ле-мле килми тшлр, гя алар шунда злре тезелгннр.

илкнебезне ккк таба сузылган байрагы янына, биек баганага кадалган фонарь ис шул ерак йолдызларны берсе – зуррагы кебек булып тора. Лкин ул да кузгалмый.

Бу гомуми тирн тынлыкны бозган ичбер нрс юк, тик сирк кен кутсез дулкыннар кймбезг йомшак кына кагылып, «тынлыкны бозарга телмим!» дигн кебек, згыйфь, куркынулы бер тавыш чыгаргалыйлар. Аларны кагылуы да, ниаясез тирн скнт [50] эченд батып, гомуми тынлыкны элеккедн д арттыра, ныгыта тшкн кебек була. Без аман бек дигез стеннн кыйбла якка карап барабыз.

Бераздан дигез тбеннн мо гына нурлы ай ктрел. Ул башта кызгылт-сары, сора аксыл-сарыга, ахырдан кмеш кебек ак нурга йлн д, бтен дньяга, фа чиккн мм аннарга сеп, ирклп карап, акрын гына ки кк эченд йзеп кит.

Айны крене белн к каядыр тарала, кача башлаган куе карагылык минут саен юкара, сыегая. Бара торгач, дигез сте элекке бераз куркынулы, авыр, кара тстн чыгып, айны йомшак, салкын нуры белн кмел, кмеш тсен кер. Кк дигезг тш, без шул миллионнарча йолдызлар, нурлы айлар белн зиннтлнгн олы кзге стеннн китбез… Баягы карагылык ммне йоткан, зеннн башка ичбер нрс калдырмаган иде.

Хзер д тын, тыныч. ле д ил-давылдан, шау-шудан ср юк. Лкин айны нуры дньяны каплаган кара прдне алу белн, дигез стенд, бигрк т безне кймбез тирсенд, яктылык белн чолганган бер хят башлана. Крм: кймбез ай белн, йолдызлар белн бизлгн дигез суын икег ярып бара. Аны арты бераз шадралана, шулар стенд йолдызлар уйный, илкнне йреше бераз сулгарак китс, бу тавышсыз дулкыннар эчен ай зе д чумып-чумып ала.

Гя кк белн дигез беренче сю сгатьлрен кичерлр, гя кк зене нурлы кзлре белн дигезне йрген карый да, бусы аа миллионнардан кп, вак зиннтле, сйкемле елмаюы белн карап елмая, гя бер-берен оныталар, тын кичд бер-берен ташланалар, кушылалар.

Дигезг кереп югалу белн, зед акрын, лкин тирн бер рхтлек сизен башлыйсы. Тн басыла, рух иеля, кел кия, йркне рнеткн авыр кайгылар зеннн-зе эрилр, таралып, каядыр югалалар.

Йрисе, кп кузгаласы килми, яныда кп сйлчн бер кеше булса, шбсез, рхтене уяр, шул вакыттагы мсгудиятене бозган чен, аа ачуы килер иде.

Днья бармы, син кайдадыр яшгнсеме, нилрдер эшлгнсеме, тормышны мшкатьлре артыннан чапкансымы – ммсе миятлрен, кирклрен югалталар, заманны агуы тоелмый. Кайдан кузгалганы, кая барачагы, ни чен барачагы хтеренн чыга. Днья, аны кайгысы, мшкате беткн, мен шул иге-чиге булмаган дигез бар да, аа зене матур нурлы айлары белн сеп, ирклп елмая торган ниаясез кк бар, аларны онытылып кушылулары, бер-бере эченд югалулары бар.

Шулар сине йрклрен ала, сине аныны гарше крсилрг [51] , тн туфрагы белн барып иреш алмаячак бек, гали хятка [52] алып кит.

аны гарешлрд, келед изгелек тулы, сю тулы, гыйшык тулы, тнне иблисе иелеп тапталган, сиа браил юлдаш булган.

Кемгдер табынасы, кем алдындадыр гыйшык уты белн гыйбадт итсе кил.

метсез йргед яш двере уяна. Яшисе, ме миллион ел яшисе кил.

Лкин моарчы булган кызганыч тн яшве белн тгел, башка бер яш белн, матур, изге, бек яш белн яшисе кил.

Лкин ул кайда? Кая андый яш? Шул ккт, шул йолдызлар, айлар арасында мин уйлаган яш бармы? лл ул да ерактан гына шулай матур, изге кренме? Эчен керс, анда да шул каты кайгы, авыр кз яше, ямьсез, мгънсез яш булачакмы?

Дигезг кергнемне икенче кне иде. Йокыдан яа гына торып, олы ак канатларын мгърур бер сыйфатта югары каерган илкн-кймбезне ки кгелем су стеннн ил астына таба бераз ава тшеп, акрын гына тибрн-тибрн баруыннан рхт кен, тыныч кына бер талгынлык эченд утыра идем.

Кичге матурлыклар беткн, кел бераз ялыккан, ничектер бераз пошынулы ару хле анны каплаган.

Хыялым гарше крси тирсенд тгел, ирд, ирне д ткн хатирлре арасында иде.

Шундый илкн кймлрг утырып, бтен ир йзен каплаган ят, ерак дигезлрне гизеп чыккан Магелланнар, бтен бер днья тапкан Колумблар, алардан элек яшп, шундый кймлре ил дньяга хуалык иткн маир кймче финикалылар [53] берм-берм кз алдымнан кичтелр.

Лкин берсен д озак туктала алмадым…

Магеллан бтен ианны гизгн, гаеп бер ирлек, батырлык крсткн, Колумб Американы ачкан, бу юлда артык бек каарман булган.

Лкин аларны безг, адм баласыны кел тынычлыгына, рхтен эн очы кадре тэсире булганмы?

Адм аман да газапта тгелме? ир йзендге кз яше ич булмаса бер ген тамчы кимедеме?

Аякларым оеп каткан: бераз гына йрерг кирксендем…

Лкин кая йрерг?

Кймбез зур тгел, аягыны киереп, бернич атласа, бер башыннан икенче башына барып чыгасы.

Бернич йлндем д, кймне борынына барып, калку бер урынга утырдым. Янымда ичкем юк иде, гел бертсле булган дигез сте бераз пошындыра, лкин ачы рн юк, шулай рхтк якын бер талгынлык.