Ни диярг, аларны уйлаудан килгн тэсирне ничек алатырга белмим. Карт кел ашкынырга уйлый. Тагы шуа охшаш бер сгадт эзли. Лкин ни ген кылма – ичбер эш аны бир алмаячак. Мин картаям. Еллар мазыйны км, югалта бара. мма ул кичлрне ичнрс минем хатир дньямнан югалта алмый.

Кземд яшь. Хыялымда шул кич зене бтен матурлыгы белн балкып тора.

Ул кич, ул кичд таулар, болыннар уртасыннан аккан ки суны тулган ай белн кмеш тсен, тапсыз зур кзгег йлнгн халте, шул суны тын гына, акрын гына ярып барган кйм мен хзер д кз алдымда. Су тбнен сак кына агып барган шул кймд, тир-якта булган мм нрсне сзсез, тавышсыз теллре белн тн в табигатьне тирн серлре хакында эчтн зикер йтлрен [47] хис кылган хлд, безне аны белн ик ген, икебезне рухлар берг кайнаган, йргебездн кайнап чыккан ялкынлы мхббт утыны иреннребез аркылы туктаусыз юлыктырган халтт, дньяны онытып, эчебезне в тир-ягыбызны тутырган сгадтк чумган минутларыбыз, ле яа гына булып кичкн кебек, т татлы бер хис бирлр. Шулвакыт, шул тирн тынлыкны ярып, бтен табигатьне зене моына, снгатен хйран итеп, бер моаеп, бер елап, бер ниаясез югарыга ашкынып килмкт булган музыка ле д рухыма т, мин аны ле д ишетм, ул ле д елый, ле д каядыр ашкына кебек тоела.

Бик бхетле адмне бтен гомеренд тик бер ген мртб килеп киче ммкин булган шул кич в шул кичдге ниаясез сгадтне ялкыны белн ктрелеп, ул минем маль [48] в голвияте каршында ме мртб в мге сд итмкт булган ул фрештм в ул тремне, эчке ялкынына тз алмыйча, муеныма сарылып, «А… Риза… Риза… лм… лм… бхет в сгадтемне ктр алмаудан, келемне ниаясез кут белн ашкынуыннан лм…» дигн сзе, Трене илаи тавышы белн рухыма беректерелгн кебек, ле д колагыма ишетел, ле д сгадт бир.

Гаизмен, телем кыска, сзем аз. Ул двер, ул кичлрне биргн сгадтен йтерг кут итми, телем ирексез бер сз кил:

– А, ул кннр!

Башка ни диим… ни ген дисм д аз.

– А, Тре, тел бирмгнсе, кут бирмгнсе… Ммкин булып та, шул кннрне сгадтен, аны бтен хятымда тоткан урынын, мгънсен алата алсам, земне мсгуд санар идем.

Гаизмен, телем кыска, сз таба алмыйм. Бтен рухымнан, кайнап, йргем килгн хиссият телемнн «Сюд ген чын сгадт!» рвешенд ясалып чыга.

Лкин бу сзлр в аларны биргн мгънлре минем рухым хис кылганнан бик аз в лл кая тбн. Моны тбнлеген, моны корылыгын зем к тоям, лкин гаизмен, сз таба алмыйм, адм теле аны хиссиятеннн бик кп тар в ярлы. Башка тгъбир булмагач, хисем ташып, телем ирексез шул кил:

– Сюд ген чын сгадт!

Кояш тбня, кк йзе ачык, ава саф, бтен дньяны кичк каршы гына була торган бер рхт тынлык чолгый.

илкннрен зур кош канатлары кебек югары ктреп каерган кймбез, кгелем шома дигез стеннн кн батышы ягына таба карап, акрын гына кузгала.

Киттек.

Сау булыгыз! Сау бул, тыныч, куркынычсыз яр!

Без алга киткн саен, артыбыздагы шр, лиман, андагы кораблар, манаралар, ерактан илбердп торган аклы-кызыллы байраклар ирг бата баралар; аларны стен чыккан кара-кк томан, без дигезне эченрк киткн саен, калыная, ярны, андагы карачкылыкларны зен йота бара.

н алар инде бтенлй югалдылар.

Бтен дньяда иге-чиге кренмгн дигез белн и итез хыяллар да чиген барып чыга алмаячак кктн башка ичнрс калмады. Баярак кояш бар иде, ул дигезг д, ккк д бек бер бай тсен бир иде.

Инде ул да дигез артына батты. Су сте, кояш баеганда була торган кызыл ут тсеннн кара-сарыга бара торгач, томанлы карага йлнде.

Дигез стенд иртле-кичле була торган трле тстге матур, шагыйран кренешлр югалып, алар урынына адмне йрген еракка, тпк, тирнг алып кит торган куе карагы, серле бер хл кил.

Кймбездге саннары егермег д итмгн юлчыларыбыз, акрын-акрын гына урынлашып, ачык кк астында тыныч, рхт, тирн йокыга чумалар.

йтерсе бтен табигать л – тынлык шул дрд кчя, зене карагы прдлре белн бтен дньяны чолгап алган авыр тнне куе карагылыгы бу тынлыкны тагы арттыра, андагы серлрне тагы да тирнйт.

илсез вакытлар – дигезд кйм йртчелр чен зур бхет. Алар, моны ганимт [49] дип белеп, юлчылар артыннан берм-берм йокыга китлр, тик йолдызларга карап, кймне юлын билгелп бара торган койрыкчы гына уяу бара.

Мин д урын зерлгн идем, лкин ан уянган. Йрк табигатьне эчке серлрен йота – йоклап булу ихтималы юк.

Без аман барабыз.

Ерак ачык ккт нурлы йолдызлар калка башлый. Тн якынайган саен, алар арталар, кбялр, шул хлг итлр ки, бтен кк йзе якты алмазлар белн зиннтлн.

Карыйсы да зене, дньяны онытасы, хыялы гя сине икенче дньяга, матурлык, изгелек, шигърият белн тулган яа илаи галмг алып кит. Йргене ташка йлндергн авыр газаплар, башны чуалткан зур, кечек борчулар кодрт белн алынып ташланалар, тирн мсгудият эчен чумасы. Табигать, кк, ай, йолдыз – болар р ирд бар тгелме? Юкса мин боларны гомеремд беренче крмме? Шау-шулы бер шрне биек таш коймаларыны катлаулы трзлре ашасыннан яки тир-ягы олы йортлар белн тулган грелтеле бер урамнан караганда, шул тормышны хафаларыннан аны зелеп юану чен кзлрене ккк юнлдергнд, ни чен нурлы ккне з эчен алган дигез стенд ялгызы утырганда алган мсгудиятне ала алмыйсы? Ни чен ул вакытта мен хзерге кебек аны тынычлана алмый?

Без аман барабыз. Лкин бик акрын гына, бик ялкау гына.

Кич аман тын, халык аман йоклый.

Тик койрыкчы гына, кзлрен бер йолдызга текп, урынында катып калган кебек югалып утыра. Ул да хыялы белн икенче дньяларга киткн булса кирк. Дшми-тынмый, тавыш-кузгалыш белн тирн тынлыкны бозмый.

мм нрс кара, карагы; йге, кзге тннрд ген була торган калын, куе карагылык бтен тир-якны йоткан; дигез, су, бтен днья зе шул гдлнгн карагылык тсле тоелалар.

Кймбез гя суны гына тгел, шул дивар кебек каты карагылыкны да ярып бара.