Шрифт:
Г. Т. Гыйлем рен чплек башыннан эзлрг мбр итлр… Чп булгач чп инде. Ул таралып ятса да, тртипк салынса да – барыбер чптер.
– «Мктпт милли дбият дреслре» хрестоматиясен тзерг, димк, кел кайтаргыч шундый хллр тэсиренд ниятлгнсез.
Г. Т. Бу… минем законный хакым иде. Татар балаларыны рухына файдалы тэсирем булачак, иншалла.
– Ничек уйлыйсыз, безне мктп элгрлрг бтен яктан да алмаш булырлык буынны трбияли аламы? Гомумн, татар яшьлрен ышанычыгыз зурмы?
Г. Т. Яхшы булыр тапшырсак без дньяларны образауный егетлрг тмам… Йрмсен бгъре зек миллт киеп кашсыз йзек.
– Димк, яшьлр шушы йзекне…
Г. Т. Бик зур фхерле 58 , чын бриллиант кашлары!
– Дилбегне кулыннан ычкындырырга телмгн бгъзе затлар, гадтт, образауный яшь-илкенчкне бигк нп бетерми. Монысын да белсездер.
Г. Т. Дньяда кп кешелр бар ки, ткен в гакыллы кешелрдн куркып, з тирлренд кбрк ахмакларны йртлр.
– Алмаш дигнне д трлесе була.
Г. Т. Тти тапса сабый барган юлында, йомышы истн чыгар, ич аерыла алмас. Шулай яшьлр д: юлда крс алтын, баюдан башкага келен салмас.
58
Фхерле – мактанычлы.
– Бай булса, акыллы саналасы. Бусы ле бер хл. Мен шунысы келг тия: инрен милли варислык аваплылыгын алырга тиешле байтак егет-кызлар злрене карашларын чынбарлык белн акланмый торган чикк иткерчн. Андыйларда мин-минлек билгелре хттин ашып киткли. м зеннн-зе ткбберлек барлыкка кил. Мондый сыйфатларны чиктн тыш кбеп ките адм баласын урау юлларга стерп керт. Остаз з шкертлрене шундый булуын телрме?
Г. Т. Татар шкертен кеше ясар чен и элек аны «вкар»ен бозарга кирк. Бу – й салганда и элек нигездн башлау, сткнд тбдн тотыну кеби кагыйд инде. Андый «вкарь» яшьлект имерелмс, бгъзан, мхррир булып гомер итеп, неграмотный лчк «зате галилр»д 59 д кала. Мисал эзлсез, кктн йолдыз эзлгн кеби ген булып, аны табуда зхмт чикмссез.
59
Зате гали – бек зат.
– Икенче яктан караганда, кешед з-зен ярату хисе лешч булырга тиеш лбаса! Югыйс з кче ышану келед ирлек таба алмаячак. яшьлект беркадр согарып кил торган, триб аша бирелгн нигъмтлрне ркем бел.
Г. Т. Тугъры караш, тпле гакыл…
– Лекциялр укыган шагыйрь буларак, татар баласына нинди нсыйхт бирер идегез?
Г. Т. И ир йзендге фрешт, син бу миллтне мете р эшт… Очып тш т балалык бишегеннн, ябыш – аерылма мктп ишегеннн… Сине бу барган юлы – галимнр юлы; бу юл белн барлык олы кешелр итешкн… Кне килер: сине д урыны бек булыр; ихтимал, исеме алтын белн язылыр… Барлык мселманнарны уртаклыгы сез… Гыйлем йозагыны ачкычы сез, трккый кклрне баскычы сез… Черек миллт чен сынмас терк сез; тугыз корбан суеп алган телк сез.
– Грч земне каланчадан кзалласам да, бу ттн сорашып каласым кил: сз нинди корбан турында бара?
Г. Т. Терелер чен корбан кирк… Фида булган… бер ан кирк.
– Миллтне савыктыру ченме?
Г. Т. Дрест.
– Ни чен ле корбан саны нкъ мен тугыз килеп чыга? Хер, моны ачыклау озаккарак китр. Хзерг анысы сер булып калсын – алдагы сйлшлрне берсенд тфсиллп алатырбыз… Кыскасы, нсыйхт бирегездн шул сизел ки, сез яшьлрг зур ышаныч баглыйсыз. Мыжык карт сыман, лкн буынны яшьлек елларын иск тшереп, чагыштыра-чагыштыра, аларны аман саен сгрг кырап тормыйсыз.
Г. Т. Измсен яшьлрне д кптн яше ткн кеше!.. Батсын фанатиклар! Яшсен яа, яшь миллт каарманнары!
– гмне алып баручы буларак, исегезг тшереп трг мбрмен: безне озынгарак сузылган ошбу сйлшд татар халкы язмышы зкк алына. Сорау-авапларны болай двамлы килеп чыгуы нкъ мен тема мимлеген бйледер. Икебез д сизмстн, аеруча миятле мсьллрг кат-кат йлнеп кайтабыз. Креп торам, зегез д рбер тшенчг милли тсмер бирерг тырышасыз.
Г. Т. Келем «милли» дигн сзне ся – белмим, нидн?
– Бер олы гамь билп алгач, калеб шундый халтк кердер инде.
Г. Т. Миллтне ктрерг келем ашыга м ашкына… Крерг анлылык вакытын татарны.
– Бу ттн з дигнегезд тору хокук сакчысы гамлен хтерлтеп куя.
Г. Т. Бик нык торам з хакымны телд мин, нз шул ук хокук кен кйлд мин… Изге эштер тартышмаклык хокук чен… Тартыш кирк, кирк тартыш… Хакъкыбыз уртак ватанда шактый ук!
– Моны шулай булуын, лбтт, гавам да алый. Империя кысаларында з халкыа хокук даулау милли идеядн чыккан мим бурычлардан санала. леге омтылыш хтта татарны пайтхетеннн читтрк урнашкан калада – сезне яхшы хтерлгн аекта да шактый ачык чагылган. Биред яшчелр ртрле сяси вакыйгаларга зур итдилек белн караган, шул исптн II Длт Думасына сайлауларга да битарафлык крстмгн.
Г. Т. Халык зене программасында мм миллтлрг, мм диннрг бертигез хокук бирелен требовайт иткн партиялрг кушылды.
– Нахак сйлче карагручылар да зыян-звер китер алмаган.
Г. Т. Алар… рус, рмн, яди, татар депутатларына йзе бер тклек чуклы клпшлр алып баручы бер… мселманны гына Думага ибрмкчелр иде.
– Клпш дигннн… Телем кптн кычытып тора иде – мен сорау бирерг ай чыкты. Безне леге баш киеме сезг инде яхшы таныш. Кечкен Габдулланы асрарга алган Мхммтвли белн Газиз енд д Казан байлары чен эшлнгн трледн-трле клпшлр кп булган.