Шрифт:
Г. Т. Мслн, мин сезг мисал чен ген йтим… Ике мара, бер шеш артыннан икенчесен бушатып, аракы эчеп утыралар; камыр кеби изелгннр, аракыдан тамаклары карылган…
– Хзер инде татар хатын-кызлары арасында да «остаз»ларын уздырып эччелр кбя бара. Гафу, сзегезне блдем – двам иттерегез.
Г. Т. Арадан бер рус, чыгып, гармун уйный башлый, теге маралар, торып, ава-тн биилр… Кыяфтлре в тавышлары кленеч булганга, халык алардан кл… Шул арада млеск яланаяклы бер хулиган килеп утыра. Сорап та тормый, салып куйган аракыны алып каплый. Башына киткч:
Милая Маруся,Будешь ли моя?Куплю пуд картошки,Лопай как свинья, –дип, …исерек марага мдхия ырлый.
– Нишлисе, шке гамллр ымсындырып торучан. Шуадыр нфес коллары рвакытта да рчемле, чнки инсан иблис токымына зе булыша… Кышкы салкын кннрне берсенд чиледн Казанга кайтуыгыз истме? Чыпчык авылында тукталыш ясавыгыз? Шундагы мйханг кереп чыккан ямщик кефлнеп алуын ничек белдерде ле?
Г. Т. Аны эче тгел, шуны «шайтан коткару» дип тгъбир кылуы клке тоелды.
– Чынлыкта без шайтан дигннрен бтен ил белн коткарабыз. ммсе д эч: лкннр д, урта буын да, яшьлр д, шул исптн ир-атлар да, хатын-кызлар да… Чир китр, гадт китмс. Шайтан ачыткысы элгрлр сзен д зенч тзтм кертерг лгерде. Икенче трле йткнд, эчкечелек китмс чирг, китмс гадтк верелде. Аракы миллтне зенчлеклрен билгелче кзнклрг теп, ыруны шушы авыруга каршы торучанлыгын имерде. Аннан ваз кич, ай-ай, ммкин эш микн?!
Г. Т. Туктаыз ле, бер хикя хтерем килде…
– й син, товарищ! Син хзер эчне ташлады бугай?
– йе, йе, ташладым.
– Алайса, бир миа акчаны, сине чен ул акчаны мин эчеп бетерим!
– И аянычы, татарны рухи кыйммтлрен саф-чиста килеш саклаган авылда да эч-тарту тамырлары аман саен кирк ел бара. Сез куйган сорау гелн иск тш: «Авыл халкына ни итми?»
Г. Т. Казённый булса да, зур урманы, чыршы, нараты бар; казённый булса да грч, эчим дис – аракы бар…
– Анысы, йе, йзрлек! Безне ммтк Алла блк иткн кебек тоелган Сабан туе да инде зене асылына туры килмгн эчемлекле бйрмг охшап калды. Сездй ятим баланы сыендырган Кырлай авылындагыча блк ыю йолалары, бер кнг ген сыймаган мавыктыргыч тамашалар отыры тарихка кч. Бу уайдан сорау туа: гр Сабан туе днья клменд миятле бйрмнр ртеннн терклс, аны бу исемлекк «аракылы кушымта»сы белн берг кертерлр микн?.. Гомумн, без рбер яман гамлебез теннн иманыбыз алдында хисап тотарга тиеш.
Г. Т. Мин ле кая барам?.. «Шайтан аздырган», имеш! «Юлдан яздырган», имеш! Кире татар, и элек вданы берлн килеш!
– Длтсезлек шартларында татар булып калу чен зе гаять зур аваплылык алырга кирктер. Миллтне яшчнлеген тэмин итд авылга мим вазифалар йклнгн. Блки, халыкка мен шушы мкатдс миссияне тирнтен алау, аны и-и олуг гамь итеп тою итмидер. моны чен басып тора алырлык, тамыр ибрерлек змин д кирк бит.
Г. Т. ир – аны эшлчелр чен, дию тмам юк ителгн.
– II Длт Думасындагы у депутатлар юмалавы, ягъни бюрократлар нсихте сезг яхшы мгълм: «Крестьяннарга ир бирерг ярамый, чнки ир бирелс, элгредн кп мртб фкыйрь булуыгыз ихтимал. Тигезлек ммкин тгел. гр халыкка тигез хокук бирелс, инсанны кадере бетчк».
Г. Т. Бюрократларны бу сзе билрне «Май ашама, сукыр булырсы» дигн сзлрен бик охшый икн.
– Сйлш маузугы тирнгрк китте. Эч турында гплш идек. Фикер среше юнлешен згртер алдыннан шуны да калкытып тсе кил: безд ле авылдан шрг кчеп, аракы мичксен верелчелр да байтак. Моны ише алаканатларга гетлп ни йтерг?
Г. Т.
рм монда, кайт иле, илед иген игрсе;Стаканыны ат итеп, бутылканы игрсе.Чынлап та, сукасын, сабанын, венен, хатын, бала-чагасын онытып, эчеп утырган бер сала мужигына, шулай итеп, каладан китрг киш бирмич, ни дип йтерг кирк?.. Бераз вакыт шатлык таба исерек кен, з-зен ачы агу эчереп кен.
– «Казан! Фахиш шр…» Безне бу берднбер пайтхетебез хакында шундыйрак шигъри билгелмлр д булды. Мондый калада кулыдагы каурыйны ак килеш саклар чен стм рвешт кпме йрк кчен тгрг мбр ителсе.
Г. Т. Торам, торам да: «Ярабби! Ятимлеклр, фкыйрьлеклр, ачлыклар, авылдан авылга сатылып йрлр, рхимсез татар байларында хезмт итлр, татар мдрссенд черлр арасында да сакланып килдекем истигъдад 55 очкыны шушы исереклеклр, исерек иптшлр арасында бер д кабынмаслык булып снрмени инде?» – дим… Русияд хзер уйнаган иллр в Русия авасы… шул халте рухияг китергн…
55
Истигъдад – итиат, талант.
– Хл-халтебез кел ачарлык булмаса да, н нинди мкаль уйлап чыгарганбыз: кн д бйрм, кн д туй, кн д ширбт, кн д куй.
Г. Т. Безне миллтне бйрме ел тлеген… ике ген… буладыр.
– Ягъни монда ле исламны тп бйрмнре кзд тотыла.
Г. Т. йе… Димк, без бик эшчн, тырышчан бер халык икнбез. Чнки ел буе дньяны ртрле авырлыкларын, михнтлрен ктрмез д, шул авырлыкларны стемездн ике тапкыр гына тшереп, тынычлап торабыз… Безне ватандашларымыз русларны атлаган саен бйрмнре була. Алар, якшмбене чынлап бйрм итдеклре кеби, лл нинди исемнр ил лл нинди бйрмнр итлр. Хтта бер юморист: «Ел тлегенд 365 кн була, руслар 300 кн бйрм итлр, 65 кн эшлилр», – дис, бу сз бтенлй к клкег охшап бетмячктер.