– Ана карынында чакта ук игн илаи талант адм баласыны аы белн берг ачыла башлый, дилр. Нарасый зен зе бел чиген ткч, аны инде дньяга карашы да сиземлн. Чынбарлыкны фикерлп кабул ит дрсен ктрелгннн со, ул тора-бара слт ммкинлеклрен д крстерг кереш. Шуны белсе иде: а-зиен уяну мизгеллре хтерегезг сееп калмаганмы?

Габдулла Тукай. Тол калган анам янында мин бернич вакыт торгач, анам мине авылымыздагы Шриф исемле бер фкыйр карчыкка вакытча асрарга биреп калдырып, зе Сасна… имамына кияг чыкмыштыр… Теге муллага злшеп иткн булырга кирк: ул бервакыт мине зе янына… алдырырга атлар ибрткн. Мине бу атлар, лбтт, Саснага алып киткннр. Хер, алып киткннр ген тгел, шул атка утырып киткн дкыйкалрд 70 минд, бала булсам да, бер трле а ачылып кит барлыкка килгнме, нидндер, мин хзер д атта утырып Саснага барганымны, земне бер ки в рхт галмд хис иткнемне, юлда барганда кз алдымда лл нинди нурлар уйнаганын онытмаган шикелле булам.

– Кпне вгъд иткн акыл казаныгыз нкъ мен 3 яшьт, ниегез белн кавышырга бару тэсиренд чынлап кайный башлаган икн.

Г. Т. Шулай булып чыга.

– Итимагый эчтлекле эстетиканы зк билгесен тшкил иткн матурлык кешелр келенд тир-юньдге хозурлык йогынтысында гына тамырлана аладыр. Ятим балага насыйп кылынган рхимсез язмыш кушуы буенча сезг авылдан авылга шактый срелеп йрерг туры килгн. Шулар арасыннан берсе гзл табигате белн д, т але исеме белн д аерылып тора. Икелнмич йтерг ммкиндер, тулышып килгн слт брелрене шигъриятк тартылуында иламландыргыч Кырлай гаять зур этргеч ясаган. Сгъди абзый арбасында авылга якынлашуыгыз, шаять, хтерегезд татлы истлек булып сакланадыр.

Г. Т. Бу вакыт йне матур чаклары булганга, трафтагы яшел чирмнр в урманнар, артык эссе булмыйча, зене нурлары белн сеп кен торган кояш икенче яктан тагы рхтлндерлр иде.

– Кырлайда зурлап ткрелгн Сабан туе, мгаен, гомер башындагы беренче бйрмегез булгандыр. Блк ыюда да катнашкансыз икн.

Г. Т. Мине Сабан туе кнне уятып, кулыма янчык дрсеннн аз гына ткн кечкен бер капчык тоттырдылар… Кайсы гына йг керсм д, минем ятим калган мулла баласы икнем игътибарн, миа, башка малайларга биргн кеби, конфет, бер-ике перннек кен бирмич, р йорт иясе д буяган ккй бирлр иде… Чпрклр, яулыклар ыелып тмам булгач, бтен авыл халкы – хатын-кызы, бала-чагасы – болынлыкка тштелр. Кршлр, узышулар башланды…

– Чыннан да, ошбу авылда оештырылган халык бйрмнре кп бизкле булулары белн аерылып торган. Алар двамлы да килеп чыккандыр?

Г. Т. Исемд юк инде – бу Сабан туе нич кн булгандыр… Блки, ул 3–4 кн булса да, миа бер ген кн кеби тоелгандыр.

– Димк, Кырлайны кияти матурлыгы сезне гомерлекк срлндергн.

Г. Т. Уйласам авылымны, гакылымнан да мин хзер язам.

– Сез нкъ мен Кырлайда беренче тапкыр абыстайга белем алыр чен баргансыз, хреф танырга йрнеп, башка дньяви китапларны йотлыгып укый башлавыгыз да шушы авылда булган бит. Алар нинди басмалар иде?

Г. Т. «Рисали Газиз»… «Фвакиел-лса»…

– итди китаплардан башлагансыз. Сезг ле ул чакта 8 яшь кен булган. Шулар арасыннан «Фвакиел-лса фил дбият»ны кайсы лешлрен аеруча яратып укыдыгыз?

Г. Т. Актыктагы шигырьлрен…

– ле укый-яза белмгн вакыттан ук сез китапны тарту кчен тойгансыз…

Г. Т. Кич белн кайчак укыйлар… Бер кызык кйле китапны молы тавышы тирбтеп, кз йомылгач, ихтыярсыз йоклыйсы шундук ятып. Йоклыйсы рхт кен; тнл уянса берзаман, як-ягы тып-тын – ле юк яктылык, та атмаган. Шулвакыт яшьлр кзед: ан ачып, ан сызланып егълыйсы, ан-Зр берлн ан-Таирне кызганып.

– Китапка мкиббн китегез гомер буена срелмгн. Аны схифлрен ледн-ле актарып утыру сездй мгълматлы затка нрс бир?

Г. Т. Рхтлнеп кит шунда аным, тнем, шуннан гына дртлрем дрман табам… Ышанычым арта минем з-зем, мет берлн карый башлыйм булачакка.

– Килчктге иат язмышыгызны билгелгн шигъриятк тартылу нарасый келенд ничек барлыкка килгн икн?

Г. Т. Габа!.. Аламыйм.

– Халык теленд йргн трле кызыклы такмакларны ятлап алу белн ген чиклнмич, зегез д уй-хислрегезне мсткыйль рвешт шигъри калыпка салып карарга рьт иткнсез. Тге тапкыр калмг рел чынлап хйран калырлык бит. Моны серен алый аласызмы?

Г. Т. Кайда алау миа!

– гренки шигырь ене кагыла икн, ул инде сине гомерг ычкындырмый. зеннн-зе мавыгып киткнсездер.

Г. Т. Бик вслндем шигырьг келем, аным белн.

– Беренче тапкыр иат эшен алыну чен вл ниндидер камил рнк булу херле. Башта кемгдер ияр д зур гналар исбен кермидер. Сз д юк, элгрге шагыйрьлребезне буыннан буынга кч килгн мирасы сезг инде бала чактан ук азмы-кпме таныш. Халык иаты рлрен д сез яшьли игътибар биргнсез…

Г. Т. гр миа ырулар ярдм итмс, мин со… туган телемезне сймк кеби бер олуг нигъмтк ия була алыр идеммени?!

– Гавамны «клмктн чыгып» ыр сузуларын трле урыннарда ишетерг туры килгндер.

Г. Т. Халкыбызны бутылкалар урманы арасында… кеф-сафа кылып утырган чакларында да… Монда да рхтлнеп тылый идем. Хислрем кузгала иде. Халык хислре белн хислнмгн кешелр чен гади бер кычкырып утыру булган бу «ырлаулар» минем келемне и нечк кылларына тукыналар иде. Шуннан со мин д аларныкы шикелле к итеп, алар взене белн, алар кенк салып, з хислремне мйданга чыгара башладым. Шулай булгач, мине «лл нинди такмаклар язып чыгарган!» дип орышмаслар дип уйлыйм.