Шрифт:
Г. Т. Кайгы-хсрттн башка мин дньядан леш алмадым… Азмы какканны в сукканны ктрдем мин ятим?! Азрак стерде сыйпап тик магаемнан миллтем.
– Гаять кыен шартларда да газиз миллте хезмт ит алу – зенн со балп бетергесез леш калдырып кит инде ул. Гадтт, мондый затны кадере арта.
Г. Т. Бармыни безд гомумн чын кеше кадерен бел?! Без аны кайдан белик, мескин леп алатмагач?!
– Сез иат гомерен «ярты тш»к охшатасыз. иде снг сузылган шушы халтт уянып китлр д, яшеш хллре турында уйланып алулар да булгандыр бит?
Г. Т. Андый чакларда мин лл ничек, итегем чия тше кергн кеби, штиблет бавым чишелгн кеби, тормышымны скерк кат уайсызлыкларын да сизеп ала идем. Лкин н файда: бхетсез миллтне бхетсез угылы, бхетсез почмакны сир былбылы булган мин бичара тагы лл кемнрдн агу алам, тагы кефлнм, тагы тш кр идем. йе, кардшлр, минем уянуларым тормышымны тзтер в алдагы идеалыма тугърырак атлар чен, итди в саслы 68 бер эш кыйла алмыйлар иде.
– Хтерлисездер, озын-озак гмбез башында, миллтк вгъд бир тсенд эндшкндй итеп: «…саулыгы – минем саулык, авыруы – минем авыруым», – дип искрткн идегез. ле адм баласын рдаим эзрлеклп торган, миллтнекеннн згрк чирлр д бар бит.
68
саслы – тпле, нигезле.
Г. Т. Днья кр башлаганнан бирле медицинага ышанмый идем в р халтк «Нервы расстроены» дигн докторларны р авыруны киздн диюче билр белн тилштер идем… Больница хадимнре миа: «Ник алданрак больницага кермдегез?» – дилр. Мин аларга: «Без больницаны лемне влге стансасы дип белмез. Аз булса да дньяда торып калыйм, дип йттем», – дидем.
– Уенын-чынын берг кушып сйлчелр искртеп ткнч, бер мртб иел ген леп киткнче, ун мртб бик каты авыруы херлерк.
Г. Т. Бер зур эш эшлгн шикелле, лл кайларга барып авырып йрим. Авылда авырдым, Казанда авырдым, Самарда авырдым, Уфада авырдым, ахирел мер, патша тора торган шрг – Петербургка барып авырдым… Петербургны суыгы – гыйнвар суыгы, сыросте сырость иде… Бизгк р кнне д кил – аспиринне эчеп, ркне лл никадр згыйфьлндердем. Кайсы кнне икешр мртб эч идем, чнки суыкка чыдап булмый… Гаиз булдым эчем-тышым туганга мин… Тн урнашмагач, ан урнашмый. ан урнашмагач, фикер урнашмый.
– Сез тудыру зхмтен каршы башкарак мл тапкансыз бит.
Г. Т. ылыныр чен бер белн сугышыйм, димен.
– Итимагый триб крсткнч, тормыш – крш. Яшьли алаганыгызны исегезг тшерм. Мен шундый фидакяр эшчнлектн башка халыкны гомер юлын кзаллап булмый.
Г. Т. Бу тормыш кем белн туктар талаштан?.. Сине тсле бер ул: берг-бер сез, кршкнне и алмый ул каберсез…
Хзерг итр ле… аман земне ген сйлим икн.
– ан-тнегезне гайре табигый халтт ледн-ле кйсезлнеп торуы аркасында, «Бернрс д язып булмый» дип, кайчак зарлангалап алгалыйсыз. зегез…
Г. Т. ырлап торам, торган ирем тар булса да… ырлыймын, лкин ырымнан файда бармы халкыма?
– Кулынан калм тшм зе бхет лбаса. Шулай тгелме?
Г. Т. Фйзы бакый – тае шагыйрь 69 .
– Мен шундый олуг талы шагыйрьне насыйп ителе халыкны зен д биниая зур сенеч китер. Бер караганда, язганыны миллтк файдалы булу-булмавына шик-шб белдереп зглнерг ярамыйдыр. Тмам мет змск кирк. Бу очракта ясин чыгу безне вкалтт тгел ич. Халкыбызны яшешен шагыйрьлек хиссияте ген шундый ямансу тслрд суртлп крстдер.
69
Бетмс-ткнмс байлык – шагыйрьлек таы.
Г. Т. Мин… саф, коеп куйган поэт кына тгел, мин дипломат, политик, общественный деятель д бит. Минем кз кпне кр, колак кпне ишет.
– Сйлшне тгрклр вакыт якынлашты. Сез гмбез башында татар халкына согы сулышкача хезмт итрг вгъд биргндй, ркайсы шигарь булырдай гыйбарлр белн миллтебезг иат асылыгызны ачып салган идегез. Шуларга стр сзегез бармы?
Г. Т. Мин сиа яратуымны сйлдем, и миллтем; мин ышанам ки: син д мине дус крерсе.
– Ярты тш мисалында кичегсез теп баручы ашкын гомер сгатьлренд халкыбыз хакына кылган гамллрегезне ере турында уйланырга туры килдеме?
Г. Т. гр миллт мине, илтифат итеп, иск алса – шул минем максатым, телгем м бхетем.
– Миллт саулыгы лл ни ттемс д, миллт авыруы белн авыруыгыз хактыр. мма татарны чире байтак бит ле.
Г. Т. Аны авыруына дару куеп киттем.
– Бу гмг нокта куеп, берр клим йтсгез иде.
Г. Т. Сез зегез миллтк нрс эшлдегез?
– йдгез, леге катгый сорауны миа гына тгел, эченд аны булган рбер татарга бирик.
Габдулла Тукай. Сез зегез миллтк нрс эшлдегез?
БЕЗД ДБИЯТ БАР, М Д БАЙ ДБИЯТ!
Телс нинди миллтне трккыятен дбияттан башка кзаллап булмый. Снгатьне леге тре Казан ханлыгы вйран ителгннн со хтта кайбер длти вазифаларны да з стен алган. дбиятны халык язмышыннан аерылгысыз рвешт яшп килен Габдулла Тукай да яшьли к нечклп алаган. Шагыйрь гасырлар буе тупланган язма мирасыбызны да нкъ мен шундый кзлектн карап бялгн, трлеч якынлыкта аралашып торган калмдшлрен д леге кырыс хакыйкатьтн чыгып, з мнсбтен белдергн, кгазьг тшерелгн рбер климсен кан-яшь белн сугарылган ошбу бердмлекне асыл мгънсен салырга омтылган. Аны халык иаты турында сйлгн лекциялренд д сз снгатене тп миссиясе басым ясап крстел. Аерым кешелрг язылган шхси хатларында да ул дбият мсьллрен еш кагылып ткн. Шулай ук «Теория словесности» ише гыйльми хезмт башкарырга ниятлп йре д, уку китаплары зерлве д Габдулла Тукайны мдниятебезне рдаим кайгыртып яшвен раслый. Алай гына тгел, кечкен Апушка газиз кавемен зурларлык талант идерел д безг Алланы шушы максатта херхалык крсте кебек алашыла. Кыскасы, болар хакында коры тст сйлг караганда шагыйребезне зен дикъкатьлп тылау кпк херлерк.