Шрифт:
Г. Т. Кирк булса, йтеп бирм… Шхсн минем шагыйрь фндег «рхмт»тн башка сзем юк…
Миллте булганга татар,Ул да булган бер татар…Шбсез, ул – миллт кешесе. Аны чен аны фида!
– Сезне Сгыйть Рмиевк карашыгыз трле температура згрешлре кичергн. леге затны холык-фигылендге сыйфатлар нинди ген чагыштырмада булмасын, аны шхесен туры килеп торган талантын барыбер таныйбыз.
Г. Т. Мгънсен аларсы инде… Баланы атасы, анасы, агасы, апасы, даясе – ммсе д аны ни берл в ничек уйнаганын дикъкатьлеч тикшерлр м шуннан баланы зурайгач кем булачагына в ни ксеп итчген хкем итлр… гр кайвакыт бала иптш балаларына яис зеннн бернич яшь зуррак кыз балаларга: «Мин тти бит, ?» – дип, сальлр бирс, апасы шундук: «Бу энем, Алла боерса, Сгыйть Рмиев кеби поэт булыр», – дип, алдан хбр бир.
– Сезне Сгыйть Рмиевк язган мгълм хатыгыз иск тш. «Мин бит сине шикелле саф, коеп куйган поэт кына тгел…» дигн атаклы сзлрегез, валлаи, ле ген сйлп ткн хикят белн бер к вакытта йтелгн кебек тоела. Татар шагыйрене нинди булырга тиешлеген билгелм рвешенд алатып бир алгансыз.
Г. Т. Гайбтчелр шикелле мактанып йтмим… р ни ис ниятем гзл бит.
– Килешсездер, Сгыйть Рмиев эчтлек м форма лксенд шактый ук эзлнгн шагыйрьлр млсен кер. Шушы юнлештге кайбер гамллре белн ул дби мгатьчелект бхслр д китереп чыгарды.
Г. Т. Бетмде шул… Рмиевне шигырьд шау-шуы.
– Сезг яхшы мгълм, «Идел» газетасы редакциясен килгн тезм срлрг Сгыйть Рмиев анализлар да ясаган, Сгыйть Снчлй кебек шагыйрьлр иатына да з югарылыгыннан бялмлр бирерг рьт итеп, бездге шигырь лчме мсьлсен карата кайбер кызыклы фикерлре белн д уртаклашкан.
Г. Т. С. Р-не взеннр тугърысында артык лаф сугуына исегез китмсен. ле без татарларда теория словесности в шигырьлр чен хорей, дактиль-флннр ясалмаган чакта, взен в гармониялр трлеч булса да зарар юк, фкать мгън кирк, гзл ифад 82 кирк.
82
Ифад – алата бел.
– гомумн алганда, Сгыйть Рмиев – ул…
Г. Т. …тумыштан ук голувият аралаш зсзле булып туган кеше.
– Болай йт бераз серрк, лбтт. Шулай да, голувият дигне беклекне алата. Чамасын белеп эш иткнд, зсзлелек т кирк лбаса. Димк, Сгыйть Рмиевк бирелгн леге кыска бялм телс кемг ттеми торган булып чыга.
Г. Т. Булса булсын инде…
– Тагын бер Сгыйть турында беркадр сйлшеп алыйк ле. Аарга сез: «Сине мин р тугърыда саддил 83 кеше таптым», – дип белдергнсез. Тукайны мондый бясе сирк затларга элккн. Алагансыздыр, сз Сгыйть Снчлй хакында бара.
83
Саддил – гади, эчкерсез.
Г. Т. Хрмтле Сгыйть Снчлй фнде… Тукта, бер мактыйм ле дип уйладым.
– Сез аны мактап кына калмагансыз, кайвакыт тнкыйтьлп т алгансыз бит. Мслн, Сгыйть дустыгыз Джордж Байронны «Шильон мхбсе» исемле поэмасын трем кылгач, мондый эшк «…иртрк, кчегезне микъдарын лчмичрк тотынганга охшыйсыз», дип искрткнсез.
Г. Т. влд 4–5 стырлык шигырьлрне асыл шагыйреннн калышмаслык дрд, гзл в нфис чыгарырга тырышырга кирк иде. Мен Сгыйть Рмиев Пушкин «Пйгамбр»ен, мин фкыйрь д Лермонтов «Пйгамбр»ен трем иттек. Безне икебезнеке д шактый шома чыктылар. Шулай да без ле олуг поэмаларга тотынырга батырчылык ит алмыйбыз.
– Анысы шулайдыр, тик Сгыйть Снчлйне хезмтен юкка чыгарып булмый бит. Аны максаты изге – шигърият сюче миллт вкиллрен днья дбияты рлрен якынайту.
Г. Т. Гл кадерен былбыл белер, асылташ кадерен – белгече… Мшр инглиз шагыйре лорд Байронны исемен ишетмгн кеше аздыр дип уйлыйм; исемен ишетчелр булса да, яшь дбиятымызда аны сре д кренгне юк иде… Мен шушы бтен дньяга «байронизм» мзбен тудырган в, бгъзе кчсез кешелр келенд туып та, аларны кел в калм ягыннан гаизлеклре сбпле, дньяга чыга алмый яткан бек, югары в гзл бер хисне руи зминг 84 агызып ибргн кешене кулга алырлык берр сре безне татар телен кчерелгне бар идеме? лбтт, юк иде. Инде бу бурычны Сгыйть фнде тде.
84
Руи змин – ир йзе.
– Безне гмд ничектер зеннн-зе «байронизм» мзбе иск алынды. Форсат чыккан чакта сорап тсем кил: сез леге тшенчне ничек алатыр идегез? Безг якынрак ирлектн чыгып, лбтт.
Г. Т. Пушкинны яртыдан артык гомере… Байрон напларына ткълид 85 в аны рухыннан илам эст белн тмештер. Хис, мгълмат в кчле рухы белн Пушкиннан калышмаслык Михаил Юрьевич Лермонтов хзртлре зене гали бер шигыренд шушы стырларны яза:
Лорда Байрона бы достигнуть я хотел!..85
Ткълид – ияр.
Лермонтовны Байрон рухына гыйбадте, баш июе артыграк кутле булганга, ул гомерене чиген кадр Байрон тхете тэсиреннн чыга алмаган… Ул да, Байрон кеби, дньяга каршы клми, блки, каш ыерып, ачу аралаш кзлр белн карый.
– Крбез, татар шагыйрьлре д «байронизм»га тартылган. Шул исптн зегез д.
Г. Т. Бу кз алдында.
– Алдан билгелп куелганча, бгенге сйлшебез темасы, нигезд, дбиятка багышланган. мма озакка сузылачак двамлы гмбезд шигъриятк кбрк басым ясала шикелле. Грч милли сз снгатенд шагыйрьлребез элек-электн тпк игелеп тартса да, безне ерак гасырлардан килгн ччм срлребез д бар бит ле. Шушы жанрга тугрылык саклаган татар диплре д байтак. Алар трле чорларда булган.