Шрифт:
Г. Т. Кызык, валлаи!.. Тгел, тгел, бу йтелгннрне берсе д тгел!
– Ниндидер эреле-ваклы «ярсыткычлар» булмыйча калмагандыр инде. Хтта сдп т сбпсез зелми. Саксыз йтелгн бер сздн д еш кына дуслыкка зыян кил. Калмдшегез нрсгдер пклгн. н бит моа кадр Габдулла Тукай иатын югары бялп килгн Галиман Ибраимов «Йолдыз»ны 1911 елгы 699 нчы санында сезне «Мияубик»не тнкыйтьлп чыга. «Бу ср шигырь тгел, блки нзым в мнзум 87 ген, – ди ул. – м безг шигырь белн нзымны аерырга кптн вакыт инде».
87
Нзым в мнзум – тезм, кйле сз.
Г. Т. «Мияубик»не шагыйрь саф поэзия, чын шигырьг йлндердем дип ышанганга кр, «шигырьг йлндерелде» дип куйган.
– Мондый ук кискен хкем чыгарулар, лбтт, иат дртен кчйтг хезмт итми.
Г. Т. Усаллык, всвслр згыйфь анны теллр м кислр… Башына сртерг эзлпме, май таба алмаган бер «критик» снгн шмг охшатты.
– Сезне бер «критик» дигнегез шул ук Габдидер инде. Укучыларыбыз ле ген ягыраган «май» тшенчсен, аны ни-нрсг кинаялп йтелен алап бетермс. Ачыклап тик. «Йолдыз» газетасында чыккан «дбият (еллык хисап урынында)» исемле кзт-мкалсенд (1912 ел, 780, 783 нче саннар) Галиман Ибраимов калмдшлре турында шундый нти чыгарырга рьт иткн: «Тукаев та бу елга хас китабындин «Мияубик»не ген бирде… Сгыйть фнде Рмиевне тавышы да бик сирк чыга. Мин шагыйрьлр турында уйлый башласам, хтерем янып торган шм кил. Ул яна-яна да, мае беткч, сн. Нишлмле – табигать шулайдыр».
Беркадр хкемг охшаган мен шундый фараз. лбтт, иат шмене д яну ммкинлеге бетмс-ткнмс була алмый, мма аны согы чиген билгел безне ихтыярда тгел. Сгате суккан млд ул да сн.
Г. Т. Ходайдан вгъд иткч.
– Келегезг бигк авыр алмагыз, Галиман Ибраимов сезне ген тгел, Фатих мирханны да тнкыйть иткн. Сезг мгълмдер, ул леге д баягы «Йолдыз»ны 1911 елгы 757 нче санында днья кргн бялмсенд дибебезне «Хят»ында суртлнгн татар гаиллренд «Татарлык ягы аз ялтырый» дип искрт ясап т. Жанрыны аталышына да з шиклнен белдер: «срг «милли хикя» диелгн. Мин моны ялгышлыгы хакында кул кисеп бхслш алам», – ди.
Г. Т. ле калмне куеп торып, кулыма карадым. Тырнаклар шрленеке шикелле булган. Болай ярамый, мин аларны кисм м рвакыт, р ирд «Сю – сгадт» язган кулны, Алладан оялмый, бнддн кызармый: «Кул кисеп бхслшм», – дип фаш иткн… критик белн мин «тырнак кисеп бхслшм».
– Гадел булыйк, бит Галиман Ибраимовны леге мкаллренд хакыйкатьне зен чагылдырган фикерлр д бар. Шулай да, сез ни хакында бхслштегез со ле?
Г. Т. «Сгыйть белн Тукай снгн шмг охшый» – тырнак кисеп бхслшм. «Фатихны «Хят»ы милли роман тгел» – тырнак кисеп бхслшм…
– Монысы инде тырнак астыннан кер эзлг яис тырнак крстг кайтып кала бугай. Тырнак кис дигннн, бу длиллр сакланамы со?
Г. Т. гузе биллаи миншшйтанир-рим; бисмиллир-рахмнир- рахим. Тырнакларны, кгазьг треп, стена ярыгына куйдым.
– лл ничек ихтыярсыз рвешт иронияле сйлшг кчеп алдык. Киная чпрсен кушмыйча гына зегез уйлаганны йтегез ле: Галиман Ибраимовны язганнары Габдулла Тукайга ошыймы?
Г. Т. Габди Галиманны вакытлы матбугатта чыккан язулары шома, ихласлы в шактый гына тпле чыгалар. Лкин мин аны аерым рисаллренд келд бер-бер эз калдырырлык нфаст в март 88 крмим. 10 схифд язылырлык бер маузугка рвакыт лл ничшр леш артык кгазь исраф ит.
88
Нфаст в март – нфислек м осталык.
– Алыйсыздыр, сезне бу фикерлрегез белн катгый килешмчелр д бардыр.
Г. Т. Ие… Минем белн бхслшчелр д тизрк табылыр.
– Трле яман хислрг бирел адм баласына гына хастыр. Иат елене иламлы келенд ис кыллар чагыштырмача кбрк кебек тоела. м алар нечкрктер д ле. Шуа кр килешсез сзлр калм иясене нзактле калебен, аны рухи халтен аеруча ярсулы тэсир ясарга ммкин. гр кемне д булса яманатын сатуда изгег тартучы калмг кадр файдаланыла икн… Хер, нтисен зегез чамалыйсыздыр. члнлр д еш кзтел. Кнчелек тамыры да бик тирнг киткн…
Г. Т. Кнчелр сине трккыене крслр, бда 89 рерлр. мма син аларга карама, з юлы берлн бар. рерлр д туктарлар… Син аларны кемнр дип таныйсы?!
– Мондый очракта Корън Кримне «Флак» срсенд искртеп телгнч, «…кнчел кешелрне хсетлегеннн Аллака сыенамын», дип йт кирктер.
Г. Т. Алла сакласын!
– Тчелн итеп кабул кылмагыз, сезг рус дбияты гына тгел, днья классикасы да яхшы таныш. Башка халыкларны кайбер калм иялрен хтта юнлеш бирче роленд кргнсез.
Г. Т. Мокътбислект 90 Жуковский – зур остазым минем.
89
бда – бертуктаусыз.
90
Мокътбислек – ияреп язу.
– Бтн шагыйрьлрне иат рнген д зур хрмт белн каравыгыз мгълм. Мслн, Александр Пушкин белн Михаил Лермонтов срлрен.
Г. Т. Шигъре Лермонтов в Пушкин – олуг саф дигез ул… Хзрти Пушкин в Лермонтов гр булса Кояш, Ай кеби, нурны алардан икътибас иткн 91 бу баш.
– Кемгдер ияреп язу мсьлсенд зегезне беркадр кечрйтсез шикелле. Сез алар арасында торырлык шагыйрь бит.
Г. Т. Хзрти Пушкин в Лермонтов, Тукай – ч йолдыз ул…
– зен горур итеп тойган халык шагыйрен, минемч, хлакый кысалардагы мондый мин-минлек килешеп тора. Чамасын белгн очракта данлау да файдалы.
91
Икътибас ит – файдаланып язу.